شعار امسال روز جهانی محیط زیست ۲۰۲۵: مقابله با آلودگی پلاستیک
به گزارش پایگاه خبر تحلیلی خیر ایران، سازمان ملل متحد هر ساله در ۵ ژوئن «روز جهانی محیط زیست» را به منظور آگاهی و اقدام جهانی برای حفاظت از محیط زیست، جشن می‌گیرد. این روز بر توقف از دست رفتن تنوع زیستی، کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای (GHG)، آلودگی هوا و زباله‌های پلاستیکی و احیای محیط زیست، تاکید دارد. روز جهانی محیط زیست در سال ۲۰۲۵ بر پایان دادن به آلودگی پلاستیکی تمرکز خواهد داشت و شعار امسال «مقابله با آلودگی پلاستیک» (#BeatPlasticPollution)، انتخاب شده است. برای دهه‌ها، آلودگی پلاستیکی به آبی که می‌نوشیم، غذایی که می‌خوریم و بدن‌های ما راه یافته و به هر گوشه‌ای از جهان نفوذ کرده‌است.
سالانه بیش از ۴۰۰ میلیون تن پلاستیک در سراسر جهان تولید می‌شود که نیمی از آن برای استفاده یک‌باره طراحی شده است. از این مقدار، کمتر از ۱۰ درصد بازیافت می‌شود. تخمین زده می‌شود که سالانه ۱۱ میلیون تن در دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و دریا‌ها رها می‌شوند. این تقریباً معادل وزن ۲۲۰۰ برج ایفل روی هم رفته است. میکروپلاستیک‌ها (ذرات پلاستیکی ریز تا قطر ۵ میلی‌متر) راه خود را به غذا، آب و هوا پیدا می‌کنند. تخمین زده می‌شود که هر فرد روی کره زمین سالانه بیش از ۵۰ هزار ذره پلاستیکی مصرف می‌کند - و اگر استنشاق را در نظر بگیریم، این مقدار بسیار بیشتر می‌شود. پلاستیک‌های یکبار مصرف دور ریخته شده یا سوزانده شده به سلامت انسان و تنوع زیستی آسیب می‌رساند و هر اکوسیستمی را از قله کوه‌ها تا کف اقیانوس آلوده می‌کند.
زمان در حال گذر است و طبیعت در حالت اضطراری قرار دارد. برای اینکه گرمایش جهانی در این قرن زیر ۱.۵ درجه سانتیگراد باقی بماند، باید انتشار گاز‌های گلخانه‌ای سالانه را تا سال ۲۰۳۰ به نصف کاهش دهیم. بدون اقدام، قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا فراتر از دستورالعمل‌های ایمن، در طول این دهه ۵۰ درصد افزایش خواهد یافت و زباله‌های پلاستیکی که به اکوسیستم‌های آبی سرازیر می‌شوند تا سال ۲۰۴۰ تقریباً سه برابر خواهند شد. آلودگی پلاستیک، تأثیرات مرگبار بحران سه‌گانه سیاره‌ای را تشدید می‌کند: بحران تغییرات اقلیمی، بحران طبیعت، از بین رفتن زمین و تنوع زیستی، و بحران آلودگی و زباله. در سطح جهان، تخمین زده می‌شود که سالانه ۱۱ میلیون تن زباله پلاستیکی به اکوسیستم‌های آبی نشت می‌کند، در حالی که میکروپلاستیک‌ها به دلیل استفاده از پلاستیک در محصولات کشاورزی، از فاضلاب و محل‌های دفن زباله در خاک جمع می‌شوند. هزینه سالانه اجتماعی و زیست‌محیطی آلودگی پلاستیک بین ۳۰۰ تا ۶۰۰ میلیارد دلار آمریکا است. آلودگی پلاستیکی، اما یکی از قابل حل‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی امروز است و راه‌حل‌های واضحی برای آن وجود دارد.
میزبانی روز جهانی محیط زیست با شرکت گسترده سازمان‌های مردم نهاد، دولت‌ها و بخش خصوصی
امسال، روز جهانی محیط زیست در حالی گرامی داشته می‌شود که کشورها در دستیابی به یک معاهده جهانی برای پایان دادن به آلودگی پلاستیکی، از جمله در محیط دریایی، پیشرفت‌هایی داشته‌اند. در نوامبر ۲۰۲۴، جمهوری کره میزبان پنجمین جلسه مذاکرات برای تدوین معاهده آلودگی پلاستیکی بود. بخش دوم این جلسه از ۵ تا ۱۴ آگوست در ژنو، سوئیس برگزار خواهد شد. این دومین بار است که جمهوری کره میزبان مشاهدات جهانی برای روز جهانی محیط زیست است. این کشور اولین بار در سال ۱۹۹۷ میزبان این روز با موضوع «برای حیات روی زمین» بود. در طول ۲۸ سال گذشته، این کشور پیشرفت چشمگیری در بهبود کیفیت آب و هوا، مدیریت ایمن مواد شیمیایی و حفاظت و احیای اکوسیستم‌ها داشته است.
امروزه، با تکیه بر دهه‌ها تجربه در تعامل با مشاغل از طریق مسئولیت‌پذیری گسترده تولیدکنندگان، وبخش خصوصی در کنار دولت و فعالیت سازمان‌های دوستدار محیط‌زیست، جمهوری کره از جمله کشور‌هایی است که در تلاش برای مقابله با زباله‌های پلاستیکی پیشرو است. استراتژی کامل چرخه عمر پلاستیک این کشور با هدف رسیدگی به هر مرحله از چرخه عمر پلاستیک‌ها، از تولید و طراحی گرفته تا مصرف، استفاده مجدد و بازیافت است. این استراتژی، دولت، مشاغل و مصرف‌کنندگان را گرد هم می‌آورد تا نحوه استفاده و دفع پلاستیک‌ها را تغییر شکل دهند. جمهوری کره با مهار زباله در مبدا، گسترش تلاش‌های بازیافت و تسریع انتقال به اقتصاد چرخشی، اقدامات قاطعی را برای کاهش آلودگی پلاستیک و ساختن آینده‌ای پایدارتر انجام می‌دهد.
استان ججو در جمهوری کره به عنوان میزبان روز جهانی محیط زیست انتخاب شد. در سال ۲۰۲۲، این استان چشم‌اندازی را برای عاری شدن از آلودگی پلاستیک تا سال ۲۰۴۰ اعلام کرد. ججو تنها استان در کره جنوبی است که زباله‌های خانگی باید در مراکز پشتیبانی بازیافت تعیین‌شده دفع شوند. این سیستم مستلزم جداسازی زباله از مبدا است که باعث افزایش نرخ بازیافت و اطمینان از استفاده مجدد از زباله‌های بیشتر می‌شود. در سایر نقاط جهان نیز، با علم و راه‌حل‌های موجود برای مقابله با این مشکل، دولت‌ها، شرکت‌ها، سازمان‌های مردم نهاد باید اقدامات خود را برای حل این بحران افزایش داده و سرعت بخشند.
تلاش سازمان‌های مردم نهاد برای کاهش مصرف پلاستیک: ترویج و مطالبه‌گری برای فشار برای اجرای «پیمان جهانی پلاستیک» (Global Plastics Treaty)
شعار روز جهانی محیط زیست امسال به شکست آلودگی پلاستیک اشاره دارد تا جوامع سراسر جهان را برای اجرا و حمایت از راه‌حل‌ها بسیج کند. روز جهانی محیط زیست فرصتی برای برانگیختن مردم به امتناع از مصرف پلاستیک، کاهش، استفاده مجدد، بازیافت و تجدید نظر در استفاده از آن است. غلبه بر آلودگی پلاستیکی یکی از راهبرد‌های اصلی سازمان‌های مردم نهاد فعال در عرصه محیط زیست بوده است. سازمان‌های مردم‌نهاد در تلاش هستند تابتوانند در این راه فرهنگ‌سازی کنند و به مردم آگاهی ببخشند.
اقدامات کلیدی NGOها برای "شکست آلودگی پلاستیک" در سال ۲۰۲۵ رامی‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
سازمان‌هایی، چون «صلح سبز» با رهبری برنامه محیط‌زیست سازمان ملل متحد، بر تصویب توافق‌نامه‌ای الزام‌آور برای کاهش ۸۰٪ تولید پلاستیک تا ۲۰۴۰ تمرکز دارند. برخی از سازمان‌های خیریه و مردم‌نهاد نیز با راه‌اندازی کمپین‌هایی برای لغو پروژه‌های تولیدکننده پلاستیک یکبارمصرف (به‌ویژه در آسیا و آمریکای لاتین) پویش‌های عملی پاکسازی و کاهش مصرف، را اجرا می‌کنند. برای مثال یک سازمان محیط‌زیستی بین‌المللی غیردولتی به نام «پاکسازی اقیانوس‌ها» (The Ocean Cleanup) به گسترش سیستم‌های جمع‌آوری پلاستیک از رودخانه‌ها (مانند رودخانه‌های هند و اندونزی) قبل از رسیدن به اقیانوس، تمرکز دارد. یا «بنیاد خیریه سورفیدر» (Surfrider Foundation)، برای سازماندهی پاکسازی سواحل در ۵۰ کشور با مشارکت داوطلبان محلی، فعالیت دارد.
پویش «فرهنگ بدون پلاستیک» نیز با توزیع کیسه‌های پارچه‌ای و بطری‌های شیشه‌ای در مدارس و فروشگاه‌ها (توسط سازمان‌های مردم‌نهاد محلی در بسایری ازکشور‌ها اجرا می‌شود. برخی دیگر از سازمان‌های محیط زیستی با انجام تحقیقات و با ارائه راه‌حل‌های جایگزین، همچون طراحی مواد پایدار، همکاری با استارتاپ‌ها برای تولید بسته‌بندی‌های زیست‌تخریب‌پذیر از جلبک یا ضایعات کشاورزی، بسیار تاثیر‌گذار بوده‌اند. برای مثال سازمان «بانک پلاستیک» در در فیلیپین در این مسیر به موفقیت‌هایی دست یافته است.
سازمان «سی آی‌ای ال» (Center for International Environmental Law) با کمک بخش خصوصی و در راستای مسئولیت اجتماعی اوانسته است با ردیابی مسیر پلاستیک، گزارشاتی را در مورد مسئولیت قانونی کشورها در رابطه با تعهدشان به محیط‌زیست و الزامات حقوق‌بین‌المللی محیط‌زیست ارائه کند. سازمان‌های محیط‌زیستی بسیاری نیز به همکاری تنگاتنگ با برنامه محیط‌زیست سازمان ملل ادامه می‌دهند. برای مثال «بنیاد خیریه ویجوریا»( Vijoriya Foundation )، با برگزاری یک پلتفرم تعهد به نام « تعهد به سیاره »( Pledge to the Planet)، روز جهانی محیط زیست ۲۰۲۵ را برگزار کرده است و از سایر سازمان‌های محیط‌زسیتی خواسته که به این تعهد بپیوندند.
منابع:
#BeatPlasticPollution