پویش‌های مردم‌نهاد «چهل پاد» و «خانه بدون دخانیات» برای مبارزه با دخانیات به میدان می‌آیند
به گزارش خبرنگار پایگاه خبر تحلیلی خیر ایران، نشست خبری «هفته ملی بدون دخانیات»، یکشنبه ۲۸ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۴ به همت جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران برگزار شد. در این جلسه، دبیرکل و مشاوران جمعیت به بررسی وضعیت فعلی مصرف دخانیات و ارائه راهکار‌های مقابله با این معضل پرداختند.
در ابتدای این جلسه، دکتر مسجدی با تاکید بر اهمیت سلامت به عنوان محور اصلی زندگی، اظهار داشت: «دخانیات مهم‌ترین عامل خطر در میان پنج بیماری پرمرگ و میر است. اگر بتوانیم مصرف آن را کنترل کنیم، می‌توانیم یک سوم بیماران سرطانی را کاهش دهیم.» وی افزود با توجه به مشکلات و هزینه‌های سنگین درمان، «اولویت با پیشگیری است.»
وی همچنین به تصویب جامع‌ترین قانون مبارزه با دخانیات در سال ۱۳۸۵ اشاره کرد و گفت: «متاسفانه در اجرا و نظارت قانون ضعف جدی وجود دارد. ماده سوم قانون هرگونه حمایت، تشویق و تحریک به استعمال دخانیات را ممنوع کرده است، اما حتی در لوکس‌ترین مکان‌ها قلیان مصرف می‌شود و تبلیغات دخانیات همچنان ادامه دارد.»
دکتر مسجدی به وجود مافیای گسترده دخانیات در کشور اشاره کرد و بیان داشت: «سیگار قاچاق به راحتی وارد کشور می‌شود و هیچ‌کس جلوی آن را نمی‌گیرد، در حالی که با عزم جدی می‌توان جلوی آن را گرفت.» وی افزود که دسترسی آسان به دخانیات عامل مهم افزایش مصرف است و شرکت‌های دخانی با استفاده از ترفند‌های مختلف به ویژه در فضای مجازی، محصولات خود را به سمت جوانان و زنان سوق می‌دهند.
وی با استناد به دستورالعمل‌های سازمان جهانی بهداشت (WHO) تاکید کرد که مراکز علمی، بهداشتی و آموزشی نباید با شرکت‌های دخانی همکاری کنند، اما این موضوع به درستی رعایت نمی‌شود. دکتر مسجدی افزود که مبارزه با دخانیات نیازمند تلاش دسته‌جمعی است و به عنوان نمونه، آمریکا از سال ۱۹۶۸ مبارزه جدی با دخانیات را آغاز کرده است.
دبیر کل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران، به تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی به کشت تنباکو در مناطق گلستان و کردستان اشاره کرد و آن را بی‌مسئولیتی در حفظ منابع غذایی کشور دانست. او همچنین به آمار جهانی اشاره کرد: «سالانه ۹ میلیون نفر در جهان به دلیل دخانیات فوت می‌کنند، در حالی که تعداد فوتی‌های کرونا ۶ میلیون نفر بوده است.»
وی افزود که حدود یک میلیون و دویست هزار نفر از این آمار، افرادی هستند که خود مصرف‌کننده نیستند، اما به دلیل دود دست دوم جان خود را از دست می‌دهند. گروه آسیب‌پذیر اصلی، بانوان باردار و جنین‌های آنان هستند.
ترفند‌های صنایع دخانیات
دکتر شریف ترکمن‌نژاد، مشاور علمی جمعیت، در ادامه به بررسی ترفند‌های شرکت‌های دخانیاتی پرداخت. وی گفت: «صنایع دخانی با هفت روش اصلی به دنبال جذب جوانان و زنان هستند. این روش‌ها شامل تبلیغات گسترده، حمایت مالی، دستکاری رسانه‌ای، لابی‌گری سیاسی، تولید محصولات جدید با ادعای کاهش آسیب و ایجاد چالش‌های حقوقی برای جلوگیری از تصویب قوانین است.»
وی به تبلیغ کیسه نیکوتین کوچ، محصولی ساخت سوئد، اشاره کرد که به شکل کیسه چای بوده و از طریق لب جذب می‌شود. این محصول به طور وسیعی در شبکه‌های اجتماعی تبلیغ شده و به غلط کم‌ضرر معرفی می‌شود، در حالی که ضرر‌های آن هنوز به‌طور کامل شناخته نشده است.
ضرورت همدلی و آگاهی‌بخشی
دکتر نادر عسگری، مشاور فنی جمعیت، در سخنان خود بر ضرورت همدلی و همکاری همه‌جانبه برای کاهش گرایش به دخانیات تاکید کرد. وی گفت: «افزایش آگاهی عمومی و استفاده از رسانه‌ها برای اطلاع‌رسانی درباره مضرات دخانیات می‌تواند روند ترک مصرف و پیشگیری را تسریع کند.»
وی افزود که آسیب‌های دخانیات علاوه بر جنبه فردی، پیامد‌های اجتماعی نیز دارد و دود دست دوم حق‌الناس است که سلامت محیط اطراف را تهدید می‌کند. دکتر عسگری اظهار داشت که اوج گرایش به دخانیات در سنین ۱۵ تا ۱۷ سال است و باید کودکان و نوجوانان را توانمند کرد تا بتوانند به دخانیات «نه» بگویند.
طرح ملی «چهل پاد»
حمیدرضا شاهسون، دبیر اجرایی طرح «چهل پاد»، درباره این برنامه پیشگیری توضیح داد: «این طرح با همکاری آموزش و پرورش و دیگر وزارتخانه‌ها در ۸ منطقه کشور اجرا خواهد شد. هدف از این برنامه، آموزش دانش‌آموزان و معلمان برای تبدیل شدن به سفیران پیشگیری از دخانیات در مدارس و محله‌ها است.»
وی افزود که این طرح از مهرماه سال جاری آغاز می‌شود و طی ۱۰ سال اجرا خواهد شد. انتظار می‌رود تا سال ۱۴۱۴ نتایج قابل توجهی در کاهش مصرف دخانیات به دست آید. در این طرح وزارت فرهنگ، وزارت بهداشت، وزارت ورزش و جوانان، شهرداری، وزارت کشور و دادستانی نیز همکاری قانونی دارند.
پویش «خانه بدون دخانیات» در پایان، خانم صدر، مدیرعامل واحد زنان جمعیت، پویش «خانه بدون دخانیات» را معرفی کرد و گفت: «هر ۴ ثانیه یک نفر در جهان به دلیل مصرف دخانیات فوت می‌کند و دود تحمیلی باعث مرگ حدود ۶۰ هزار نفر است.» وی تاکید کرد که افراد غیرسیگاری نیز به طور ناخواسته از مضرات دخانیات آسیب می‌بینند و نیازمند حمایت ویژه هستند.
شیوع مصرف دخانیات طی سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰، در گروه سنی ۱۸ تا ۳۵ سال افزایش یافته است که این افزایش خصوصا در زنان بیشتر بوده است. اصول و پیاده‌سازی خانه بدون دخانیات، تمامی ابزار و ادوات دخانیات باید از خانه‌ها حذف شود. افراد خانواده در مهمانی‌ها حتی در بالکن هم دخانیات استفاده نکنند. کودکان برای خرید دخانیات به مغازه فرستاده نشوند. برای تفریح‌های خارج از منزل ادوات دخانیات برده نشود. تابلوی «خانه‌ی بدون دخانیات» در ورودی خانه زده شود.
گزارش از محدثه نادری