به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، مدتی است که دنیا با پدیده‌ای به نام هوش مصنوعی مواجه شده است که همانند هر نوآوری مخالفان و موافقان خود را دارد. اما علی‌رغم ناشناخته بودن این حوزه، باید پذیرفت که در آیند‌ه‌ای نه چندان دور، بسیاری از فعالیت‌ها با هوش مصنوعی ادامه پیدا خواهد کرد و چه‌بهتر که دانش استفاده از آن را بالا ببریم. نهادهای خیریه نیز از این موضوع مستثنی نیستند و طبق نظر بسیاری باید وارد این حوزه شوند. هوش مصنوعی می‌تواند در زمینه مدل‌سازی، پروژه‌نویسی، جمع‌آوری کمک‌ها و توزیع، شبکه‌سازی و بسیاری از دیگر از فعالیت‌ها به خیریه کمک کند. 

 خیریه‌ها می‌توانند از هوش مصنوعی برای ساده‌سازی و بهبود فرآیند تقسیم‌بندی استفاده کنند تا نتایج و کارایی جذب سرمایه آن‌ها را به شدت افزایش دهد. با الگوریتم‌های یادگیری ماشینی که به خوبی آموزش دیده‌اند، می‌توان از مدل‌های پیش‌بینی  استفاده کرد  تا بتوان استراتژی مناسبی را برای مسائل مربوط به اهداکنندگان را برنامه‌ریزی کرد. پیش از این، فناوری هوش مصنوعی برای بسیاری از سازمان‌های غیردولتی با بودجه یا ظرفیت‌های فنی محدود، دور از دسترس بود. امروزه، سازمان‌ها در هر شکل و اندازه‌ای می‌توانند از هوش مصنوعی برای جمع‌آوری سرمایه به روش‌های هوشمندتر و کارآمدتر استفاده کنند. سازمان‌های غیردولتی یا خیریه بزرگ و کوچک، با جمع‌آوری سرمایه مبتنی بر هوش مصنوعی، می‌توانند موفق شوند.

 مطابق نظرسنجی انجام‌شده در بریتانیا، 27 درصد از مؤسسات خیریه این کشور  بر این ادعا هستند که در سال 2023 از هوش مصنوعی استفاده کرده‌اند، با این حال از هر 100 مؤسسه خیریه در بریتانیا تنها 4 مورد در حال توسعه خدماتی هستند که از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند. این موضوع می‌تواند دلایل متنوعی داشته باشد. 73 درصد از شرکت‌کنندگان در نظرسنجی گفته‌اند که برای پاسخ به فرصت‌ها و چالش‌هایی که این فناوری به ارمغان می‌آورد آمادگی ندارند و 48 درصد نگران عواقب هوش مصنوعی هستند. گروه آخر، بر این باور هستند که چالش‌های مهمی در استفاده از این فناوری وجود دارد که  یکی از مهم‌ترین آن‌ها،  احتمال هک داده‌های محرمانه، سوگیری ناخواسته، مسمومیت داده، اطلاعات نادرست، نقض حق چاپ، اثرات زیست‌محیطی، و نابرابری ساختاری، می‌باشد. 

در مورد تاثیرات هوش مصنوعی بر عملکرد خیریه‌ها منابع زیادی در دسترس نیست، اما در سال‌های اخیر «کمیسیون خیریه انگلستان» وابسته به دولت انگلیس که هر چند سال یک بار گزارشی را در مورد استراتژی خیریه این کشور تهیه می‌کند، به این موضوع در جلسه‌ای مشورتی با خیریه‌ها پرداخته است. برای تهیه استراتژی سال 2024 تا 2029 موضوع هوش مصنوعی از بحث‌های مهمی بود که در هنگام تدوین گزارش از سوی موسسات خیریه‌ای که در تدوین آن نقش داشتند مورد بحث و بررسی قرار گرفت. این کمیسیون مسئول تهیه و تنظیم قوانین، و امور سازمان‌های خیریه در انگلستان است. کمیسیون خیریه انگلستان از 170 سال پیش تاکنون و با رای پارلمان این کشور فعالیت می‌کند. تمامی خیریه‌های فعال در کشور انگلستان می‌بایست  استراتژی تدوین شده از سوی این سازمان ملی را مد‌نظر خود قرار دهند. 

استراتژی 2024 تا 2029 کمیسیون خیریه برای استفادۀ خیریه‌ها از هوش مصنوعی (AI) بر چهار رکن اصلی تمرکز خواهد کرد:

• آگاهی: افزایش آگاهی از مزایا و خطرات AI در بین خیریه‌ها.
• توانمندسازی: توانمندسازی خیریه ها برای استفاده از AI به روشی موثر و اخلاقی.
• حمایت: ارائه پشتیبانی به خیریه ها در استفاده از AI.
• نظارت: نظارت بر استفاده از AI در بخش خیریه.

تاثیر هوش مصنوعی بر بخش خیریه

 برخی در بخش خیریه فکر می کنند که هوش مصنوعی فعالیت خیریه‌ها را محدودتر می‌کند. مسلماً به کارگیری هوش مصنوعی در بخش خیریه، همانند ظهور اینترنت، تغییرات اساسی  را ایجاد خواهد کرد و  تغییری که هوش مصنوعی برای خیریه‌ها ایجاد می‌کند، سریع‌تر نیز  خواهد بود. در عین حال، باید توجه داشت که  هوش مصنوعی یک فرصت می‌تواند باشد و چالش اصلی برای خیریه‌ها، خود هوش مصنوعی نخواهد بود، زیرا  هوش مصنوعی  امکان دسترسی برای همه را فراهم می‌کند. 

هوش مصنوعی فرصتی برای یکسان‌سازی زمین بازی برای خیریه‌های کوچک نیز می‌تواند باشد. سیستم‌های هوش مصنوعی جدید حساس نیستند و نمی‌توانند به روشی که انسان می‌تواند تشخیص دهند. ما نمی‌توانیم آنها را آموزش دهیم که با مسائل خیریه برخورد انسانی کنند. در بخش تجاری، این امر شامل پذیرش هوش مصنوعی به طرق مختلف است. اما این‌ مسئله را که بخش خیریه چگونه از فناوری در ارائه خدمات خود استفاده می‌کند، در نمونه‌های زیر می‌توانیم تا حدودی با آن آشنا شویم.

بنیاد حیات وحش سِری (Surrey Wildlife Trust):

این مؤسسه در سال گذشته از هوش مصنوعی به روش‌های مختلفی برای حفاظت از حیات وحش و زیستگاه‌های طبیعی در منطقۀ Surrey استفاده کرده است.

• تشخیص گونه‌ها:
  • از هوش مصنوعی برای تجزیه و تحلیل تصاویر  دوربین‌های تله‌ای برای شناسایی گونه‌های حیات وحش مانند گوزن، روباه و پرندگان استفاده شده است.
  • این اطلاعات به ردیابی جمعیت حیوانات و شناسایی مناطق مهم برای حفاظت کمک می‌کند.
• مدیریت زیستگاه:
  • از هوش مصنوعی برای تجزیه و تحلیل تصاویر ماهواره‌ای و پهپادی برای نقشه‌برداری و نظارت بر تغییرات زیستگاه استفاده شده است.
  • این اطلاعات به شناسایی مناطقی که در معرض خطر تخریب هستند و ردیابی اثربخشی اقدامات حفاظتی کمک می‌کند.
• پیش‌بینی و پیشگیری از تهدیدات:
  • از هوش مصنوعی برای پیش‌بینی شیوع بیماری‌ها، آتش‌سوزی‌های جنگلی و سایر تهدیدات برای حیات وحش استفاده شده است.
  • این اطلاعات به موسسه Surrey Wildlife  Trust  کمک می کند تا اقدامات پیشگیرانه را انجام دهد و از آسیب به حیات  وحش و زیستگاه ها جلوگیری کند.
• جلب مشارکت عمومی:
  • از هوش مصنوعی برای ایجاد ابزارهای آنلاین مانند اپلیکیشن‌های تلفن همراه و وب‌سایت‌ها برای افزایش آگاهی عمومی در  مورد حیات وحش و تشویق مردم به اقدام برای حفاظت از آن استفاده شده است.

علاوه بر موارد فوق، موسسه Surrey Wildlife Trust از هوش مصنوعی برای تجزیه و تحلیل داده‌های جمع‌آوری‌شده از طریق برنامه‌های نظارت، توسعه مدل‌های پیش‌بینی برای ارزیابی اثرات تغییرات آب و هوایی بر حیات وحش و شناسایی فرصت‌های جدید برای حفاظت از حیات وحش استفاده کرده است.

بنیاد پارکینسون انگلستان (Parkinson’s UK)

بنیاد پارکینسون انگلستان در سال گذشته از هوش مصنوعی به روش‌های مختلفی برای کمک به افراد مبتلا به پارکینسون و بهبود کیفیت زندگی آن‌ها استفاده کرده است.

• تشخیص زودهنگام:
  • از هوش مصنوعی برای تجزیه و تحلیل داده‌های حرکتی و صوتی برای شناسایی علائم اولیه پارکینسون استفاده شده است. تشخیص زودهنگام می تواند به افراد مبتلا به پارکینسون کمک کند تا درمان را زودتر شروع کنند و از عوارض بیماری جلوگیری کنند.
• مدیریت علائم:
  • از هوش مصنوعی برای توسعه برنامه‌های  تلفن همراه و ابزارهای آنلاین برای کمک به افراد مبتلا به پارکینسون در  مدیریت علائم خود مانند لرزش، سفتی و مشکل در تعادل استفاده شده است. این ابزارها می توانند به افراد مبتلا به  پارکینسون کمک کنند تا داروهای خود را به موقع مصرف کنند، تمرینات ورزشی  را انجام دهند و پیگیری علائم خود را انجام دهند.
• پشتیبانی و مراقبت:
  • از هوش مصنوعی برای ایجاد چت بات ها و دستیاران مجازی برای ارائه پشتیبانی و مراقبت از افراد مبتلا به پارکینسون استفاده شده است. این ابزارها می توانند به افراد مبتلا به پارکینسون کمک کنند تا با چالش‌های زندگی با پارکینسون کنار بیایند و احساس تنهایی نکنند.
• تحقیقات:
  • از هوش مصنوعی برای تجزیه و تحلیل داده‌های بیمار برای شناسایی عوامل خطر پارکینسون و توسعه درمان‌های جدید استفاده شده است. این تحقیقات می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به پارکینسون در آینده کمک کند.

علاوه بر موارد فوق، بنیاد پارکینسون انگلستان از هوش مصنوعی برای توسعه ابزارهای تشخیصی جدید، بهبود دقت پیش‌بینی پیشرفت بیماری و شناسایی اهداف جدید برای درمان استفاده کرده است.

بیمارستان خیریه اورموند استریت (Great Ormond Street Hospital)

بیمارستان خیریه اورموند استریت در سال گذشته از هوش مصنوعی به روش‌های مختلفی برای بهبود مراقبت از کودکان بیمار و خانواده‌های آن‌ها استفاده کرده است.

• تشخیص زودهنگام:
  • از هوش مصنوعی برای تجزیه و تحلیل تصاویر اسکن و آزمایشات برای شناسایی زودهنگام بیماری‌ها و ناهنجاری‌ها در کودکان استفاده شده است.
  • تشخیص زودهنگام می‌تواند به کودکان کمک کند تا درمان را زودتر شروع کنند و از عوارض بیماری جلوگیری کنند.
• درمان دقیق:
  • از هوش مصنوعی برای تجزیه و تحلیل داده‌های بیمار برای توسعه برنامه‌های درمانی شخصی برای کودکان مبتلا به بیماری‌های پیچیده استفاده شده است.
  • این برنامه ها می تواند به بهبود اثربخشی درمان و کاهش عوارض جانبی کمک کند.
• پشتیبانی و مراقبت:
  • از هوش مصنوعی برای ایجاد چت بات ها و  دستیاران مجازی برای ارائه پشتیبانی و مراقبت از کودکان بیمار و خانواده‌های آن‌ها استفاده شده است. این ابزارها می‌توانند به خانواده‌ها کمک کنند تا با چالش‌های مراقبت از کودک بیمار کنار بیایند و احساس تنهایی نکنند.
• تحقیقات:
  • از هوش مصنوعی برای تجزیه و تحلیل داده‌های بیمار برای شناسایی عوامل خطر بیماری‌ها و توسعه درمان‌های جدید استفاده شده است. این تحقیقات می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی کودکان بیمار در آینده کمک کند.

علاوه بر موارد فوق، بیمارستان خیریه اورموند استریت از هوش مصنوعی برای توسعه ابزارهای تشخیصی جدید، بهبود دقت پیش‌بینی پیشرفت بیماری و شناسایی اهداف جدید برای درمان استفاده کرده است.

هوش مصنوعی مانند جعبه‌ای تاریک است، ما می‌توانیم ببینیم چه چیزی داخل و خارج می‌شود، اما مطمئن نیستیم که واقعاً چه می‌کند. ما می‌دانیم که هوش مصنوعی می‌تواند توهم ایجاد کند، دروغ قانع‌کننده بگوید و اشتباه نتیجه‌گیری کند. در استفاده از هوش مصنوعی، خیریه باید محدودیت‌های آن را درک  و بی‌وقفه آن را آزمایش کند و دقت خروجی‌های آن باید بررسی شوند.  

به نظر می‌رسد استفاده از تکنولوژی در دنیای مؤسسات خیریه و بشردوستانه امری اجتناب‌ناپذیر می‌باشد و همانطور که معضلات بشری بیشتر  می‌شود، راه‌حل‌های مواجهه با آن‌ها نیز تغییر می‌کند و متنوع‌تر می‌شود و غفلت از آن به نفع مؤسسات خیریه و گروه هدف آن‌ها نیست. در عین حال نباید از نظر دور داشت که حوزه بشردوستانه، ظرایف خاص خود را دارد.

ایده و نگارش مقدماتی: عاطفه موسوی 

تحقیق و پردازش: مجتبی اصغری و زهرا میرابیان

منابع:

نشریه اینترنتی «خیریه دیجیتال»

سایت بنیاد حیات وحش سِری (Surrey Wildlife Trust)

سایت بنیاد پارکینسون انگلستان (Parkinson’s UK)

سایت بیمارستان خیریه اورموند استریت (Great Ormond Street Hospital)