به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، سی‌ونهمین نشست «یک چای، یک تجربه» عصر دوشنبه، ۲۷ آذر با حضور زهره زارع؛ مدیرعامل مؤسسه «مهر طه» و جمعی از مدیران و اعضای برخی مؤسسات خیریه و سمن‌ها در سالن جلسات آکادمی خیر ایران برگزار شد.

 زارع در این نشست با بیان اینکه مؤسسه مهر طه در سال ۱۳۸۱ با هدف کمک به رفع فقر با گرفتن دو مجوز از سازمان بهزیستی و نیروی انتظامی شروع به فعالیت کرد، گفت: محور اصلی کار ما بر مبنای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در جهت کمک به آسیب‌دیدگان اجتماعی ‌و افراد در معرض آسیب با محوریت حمایت شبانه‌روزی از دختران فاقد سرپرستِ باصلاحیت است. مهم‌ترین منابع مالی ما نیز مشارکت و کمک‌های مردمی محسوب می‌شود.

پذیرش حدود 950 دختر در مدت 21 سال در مهر طه

 وی با اشاره به اینکه در طول ۲۱ سال فعالیت، حدود ۹۵۰ دختر به مؤسسه مهر طه آمده‌اند و مشکلات آن‌ها برطرف شده است، بیان کرد: این دختران افراد نیازمندی بوده‌اند که از چند ساعت تا چندسال در مؤسسه حضور داشته‌اند. در حال حاضر نیز در دو ساختمان مؤسسه، 28 نفر از دختران را نگهداری می‌کنیم. کوچک‌ترین عضو تحت پوشش مؤسسه هشت سال و بزرگ‌ترین عضو مؤسسه نیز 26 سال سن دارند. 

 مدیرعامل مؤسسه مهر طه درباره سابقه کاری خود اظهار داشت: پیش از آغاز فعالیت‌های مهر طه، در کسوت مشاوره بانوان در فرمانداری کرج بودم و افزون بر این، در اسلام‌آباد کرج نیز فعالیت‌های فرهنگی انجام می‌دادم. پس از آن در محل سکونتم به فعالیت فرهنگی پرداختم و سپس با مجموعه ریحانه آشنا شدم که کار این مجموعه، جمع‌آوری کودکان و نوجوانان خیابانی بود. البته این مجموعه موفق نبود و نتایج خوبی هم به دست نیاورد، بر همین اساس در نهایت منحل شد و همین امر سبب شد تا پیشنهاد ادامه این فعالیت خیرخواهانه در قالب یک مؤسسه غیردولتی ارائه شود.

 وی در ادامه افزود: پس از دریافت این پیشنهاد، تحقیق و بررسی را آغاز کردم. البته در ابتدا بسیاری از افراد بر این باور بودند که راه‌اندازی چنین تشکیلاتی امکان‌پذیر نیست و پیش‌بینی‌ آن‌ها این بود که در نهایت این فعالیت خیرخواهانه جدید هم به سرنوشت مجموعه ریحانه دچار خواهد شد. اما در سال 1381 اساسنامه مهر طه تدوین شد و در ابتدا نیز مخاطبان ما آسیب‌دیدگان اجتماعی بودند و جنسیت آن‌ها برای ما تفاوتی نداشت اما در حال حاضر گروه هدف ما فقط دختران هستند و مکلف هستیم تا صرفاً از سازمان بهزیستی پذیرش داشته باشیم. همچنین، هنگامی که کار را آغاز کردیم، دومین مجموعه‌ای بودیم که از دختران به صورت شبانه‌روزی نگهداری می‌کردیم.  

گاهی داستان‌های تلخی را شاهدیم

 زارع داستان زندگی دختران مؤسسه مهر طه را متعدد و متنوع دانست و با اشاره به داستان زندگی یکی از این دختران بیان کرد: یکی از تلخ‌ترین داستان‌ها مربوط به دختری بود که به دلیل جدایی والدین با پدرش زندگی می‌کرد. پدر این دختر مسئولیت مدیریتی در سطح متوسط داشت و به دختر خود بارها تعرض جنسی کرده بود. این دختر پس از تماس با انجمن دفاع از حقوق کودکان به مؤسسه ما تحویل داده شد. پس از این جریان، پدر تلاش فراوانی کرد تا این دختر را از ما بگیرد اما موفق نشد و در نهایت با دور زدن قانون، عموی دختر، او را ما گرفت و در ادامه دختر را به پدرش تحویل داد. پس از این جریان‌ها مطلع شدیم که دختر از خانه فرار کرده و راهی خیابان شده است. 

 وی با تأکید بر اینکه تربیت زنان توانمند منجر به پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی می‌شود، گفت: در این زمینه می‌‎توانم به موردی اشاره کنم که دو دختر به دلیل عدم توانایی مالی به مؤسسه مهر طه سپرده شدند. مادر آن‌‎ها به دلیل شدت نگرانی از وضعیت فرزندانش، چند ساعت بعد به مؤسسه مراجعه کرد. همین امر سبب شد تا از او برای همکاری دعوت کنیم و او هم این پیشنهاد را پذیرفت. پس از حدود چهار ماه با همکاری کمیته امداد، به او کمک کردیم یک اتاق کوچک در پردیس پیدا کند و در ادامه با فرزندانش در همین اتاق ساکن شدند و دیگر نیازی به ماندن در مؤسسه نداشتند.

 مدیرعامل مؤسسه مهر طه به داستان دیگری از دختران این مؤسسه اشاره کرد و افزود: دختری شش ساله را به ما سپردند که دچار اختلال یادگیری و رفتاری بود؛ به‌نحوی که نتوانست کلاس اول را بگذراند و اخراج شد. در مدرسه دیگری او را ثبت نام کردیم که باز هم اخراج شد. این دختر را اصطلاحاً از خانه «پلاک‌قرمز» آورده بودند؛ یعنی خانه‌ای که افراد در آن به طور جمعی زندگی می‌کنند و در معرض رفت‌وآمد معتادان بسیار است و گاهی والدین بچه‌های آن خانه، به طور دقیق مشخص نیستند. اما در حال حاضر این دختر ۱۲ سال سن دارد و با حمایت‌ها و جلسات روانشناسی که داشته است، رفتار عادی دارد و به مرحله‌ای رسیده که از خودش راضی است.

دختران مهر طه در یک فضای امن به بلوغ می‌رسند

 زارع در بخش دیگری از صحبت‌های خود تصریح کرد: از بیش از صد دختری که در مؤسسه مهر طه حضور داشته‌اند، تنها یک نفر به چرخه آسیب برگشته است و این آمار به دلیل توجه مؤسسه به نیازهای مختلف آموزشی، عاطفی و جسمی دختران است که سبب شده آنها بتوانند در فضایی امن، به بلوغ فکری و جسمی برسند و به مؤسسه احساس تعلق داشته باشند.

 مدیر عامل مؤسسه مهر طه در ادامه افزود: مؤسسه دو ساختمان دارد که در یکی دختران هفت تا 13 سال و در دیگری دختران 12 سال به‌بالا را نگهداری می‌کنیم. سیاست ما این است که همگی یک خانواده هستیم و از دخترانمان حمایت می‌کنیم، حتی اگر بیش از 18 سال سن داشته باشند. نکته دیگر نیز این است که جابه‌جایی دختران به سایر مراکز را نپذیرفتیم؛ زیرا حضور آن‌ها تا سن هفت سالگی در یک مرکز، انتقال آن‌ها به مرکزی دیگر و حضور در آنجا تا سن 12 سالگی و سپس انتقال آن‌ها به مرکزی دیگر و حضور در آنجا تا سن 18 سالگی موجب آسیب‌دیدن آن‌ها می‌شود.

 وی با بیان اینکه مؤسسه مهر طه طبق تعریف سازمان بهزیستی، شِبه‌خانواه است، بیان کرد: در سال‌های اخیر شکل خانواده تغییر کرده و ممکن است بچه‌ای با یکی از والدین یا همراه با پدربزرگ و مادربزرگش زندگی کند‌. من به دختران مهر طه می‌گویم که ما یک خانواده پُرجمعیت هستیم و آنها هم‌ پذیرفته‌اند و از باهم بودن لذت می‌برند. به همین دلیل است که وقتی آنها مستقل می‌شوند، باز هم به مهر طه احساس تعلق دارند و خاطرات خوبی از مؤسسه در ذهن‌شان وجود دارد.

به تمام نیازهای دختران توجه داریم

 مدیر عامل مؤسسه مهر طه با اشاره به برخی از سازوکارهای حاکم بر مؤسسه تصریح کرد: براساس مجوزهایی که صادر می‌شود، ما مجاز هستیم حداکثر از 12 کودک نگهداری کنیم اما در یک بازه زمانی از 50 دختر نگهداری می‌کردیم که همین امر موجب شد تا سازمان بهزیستی به ما اعتراض کند. به هر حال تعداد پذیرش ما بیش از 12 نفر بوده و در حال حاضر نیز از 28 دختر نگهداری می‌کنیم. یکی از سازوکارهای مؤسسه نیز این است که برای مسئولیت‌پذیر کردن دختران و تقویت روحیه تعامل، برخی کارها را به آن‌ها سپرده‌ایم. برای نمونه مؤسسه نیروی خدماتی ندارد و کارهای مربوط به این زمینه را دختران و مربیان آن‌ها انجام می‌دهند؛ زیرا اعتقاد ما بر این است که زمینه توانمندی دختران با مسئولیت‌پذیری ایجاد می‌شود.  

 وی در ادامه افزود: در راستای همین تفکر است که معتقدیم بچه‌ها نباید حتی برای یک لحظه بی‌کار باشند و حتی باید بازی‌های آن‌ها نیز به صورت هدف‌مند طراحی شود. ما در مؤسسه به تمام نیازهای بچه‌ها توجه می‌کنیم؛ یعنی هم به ورزش و تفریح آن‌ها و هم به آموزش آن‌ها در زمینه‌های مختلف نظیر کامپیوتر اهتمام داریم. افزون بر این، کوشیده‌ایم تا بتوانیم بچه‌ها را به کتاب علاقه‌مند کنیم و بر همین اساس، جشنواره‌ای با نام «جایزه کتاب مهر» برپا می‌کنیم.

 زارع تصریح کرد: تمام فعالیت‌ها اعم از آشپزی و ... توسط مربیان انجام می‌گیرد. دختران در اینجا مددکار و روانشناس دارند و برای تفریح آن‌ها، مسافرت را نیز پیش‌بینی می‌کنیم. نکته دیگر اینکه، تعداد پرسنل ما بیش از حد معمول است؛ چراکه لازم است بچه‌ها میان مربیان تقسیم شوند. برای نمونه، برای رفتن به مدرسه، مربی مشخصی در نظر گرفته شده که هربار به مدرسه می‌رود تا کرامت بچه حفظ شود.

دخترانی که از مهر طه به دانشگاه راه پیدا می‌کنند

 مدیرعامل مؤسسه مهر طه با اشاره به اینکه سازمان بهزیستی مبلغی را برای تهیه مسکن و مستقل‌شدن بچه‌هایی که 18 سال سن دارند و تحت پوشش مراکز هستند اختصاص می‌دهد، گفت: گرچه چنین رویه‌ای وجود دارد اما این مبلغ بسیار ناچیز است. بر همین اساس نگاه ما به دخترانمان متفاوت است و معتقدیم که نباید آن‌ها را پس از 18 سالگی رها کنیم، بلکه به آن‌ها کمک می‌کنیم تا توانمندی‌های لازم را به دست آورند و با رسیدن به درآمد لازم، آرام‌آرام مستقل شوند. در تمام این سال‌ها در میان دخترانمان افرادی را داشته‌ایم که توانسته‌اند به دانشگاه راه پیدا کنند. امسال هم یکی از دخترانمان در مقطع کارشناسی‌ارشد پذیرفته شد. یکی از دختران ما هم توانسته وکیل بشود. بر این اساس، ما آن‌ها را پس از 18 سالگی رها نمی‌کنیم و برخی از آن‌ها هم نخواسته‌اند که از ما جدا بشوند و در حال حاضر به عنوان همکار در کنار ما حضور دارند. 

 وی یکی از اقدامات مؤسسه مهر طه را حمایت از خانواده‌های در معرض آسیب توصیف کرد و با اشاره به موفقیت‌های مؤسسه در این زمینه افزود: در مؤسسه ۱۵۰ خانواده تحت پوشش داشتیم که بسیاری از آنها توانمند و از چرخه حمایتی ما خارج شدند. برای نمونه، پسر یکی از خانواده‌ها که ۱۶ سال پیش تحت حمایت ما بود، در رشته پزشکی قبول شد‌. بر این اساس، حمایت از این خانواده‌ها نتایج دلچسبی را هم به همراه خواهد داشت.

قوانین باید به نفع کودکان اصلاح شود

 زارع در بخش دیگری از صحبت‌های خود از برخی چالش‌ها در زمینه فعالیت‌های خیرخواهانه سخن به میان آورد و بیان کرد: یکی از چالش‌های جدی ما مربوط به قوانین است. برای نمونه، بچه‌هایی هستند که پدرانشان مشکلاتی دارند و قاضی هم از این مسئله آگاه است اما مطابق قانون، مجبور می‌شود تا این بچه‌ها را به پدرانشان که ولی محسوب می‌شوند، بازگرداند. من 21 سال در این زمینه فعالیت داشته‌ام و می‌توانم اینگونه ادعا کنم که پُررنگ‌ترین عامل در نابسامانی خانواده‌ها، اعتیاد است و نه‌تنها باید در راستای رفع این معضل کوشید بلکه باید تلاش کرد تا قوانین نیز اصلاح شوند و در نهایت قانون به نفع بچه‌ها تغییر یابد. 

 مدیر عامل مؤسسه مهر طه با اشاره به وضعیت نیروی انسانی مؤسسه و سختی‌هایی که تاکنون با آن مواجه بوده‌اند تصریح کرد: در حال حاضر، افزون بر نیروهایی که به صورت تمام‌وقت با آن‌ها همکاری می‌کنیم، افرادی را هم داریم که تمایل دارند به صورت داوطلبانه فعالیت داشته باشند. از این افراد نیز استفاده می‌کنیم اما ملاحظات فرهنگی ایجاب می‌کند که از آن‌ها در بخش‌هایی استفاده کنیم که با بچه‌ها ارتباط مستقیم نداشته باشند. نکته دیگر هم مربوط به سختی‌های این کار است. از همان ابتدا مشکلات وجود داشت و بسیاری از افراد توصیه می‌کردند این کار هزینه‌های فراوانی دارد و من را از ورود به این عرصه منع می‌کردند اما من اعتقاد داشتم که روزی این بچه‌ها را خدا می‌رساند. بر همین اساس، از رسانه‌ ملی هم استفاده‌ای نکرده‌ام و تبلیغات وسیعی هم انجام نداده‌ام. مردم همواره به مؤسسه کمک کرده‌اند؛ چه در شرایط سخت کرونا و چه در شرایط سخت اقتصادی فعلی. از این رو، این اعتماد مردم لطفی از جانب آن‌ها به مؤسسه است. 

شفافیت و نظارت؛ مهم‌ترین عوامل جلب اعتماد مردم

 زارع با بیان اینکه هیچ بستری امن‌تر از دامن پدر و مادر نیست، بیان کرد: اگر مؤسسه ما بهشت برین هم باشد، باز هم محبت والدین چیز دیگری است. بر این اساس، اولویت ما توانمند کردن خانواده‌ها و بازگشت دختران به خانواده اهتمام است، اما تحقق این امر به اراده پدر و مادر بستگی دارد؛ چه‌اینکه گاهی اوقات پدر یا مادر درگیر اعتیاد هستند و تلاشی هم برای ترک اعتیاد خود نمی‌کنند که در اینصورت بازگشت بچه‌ها به این خانواده‌ها نیز منتفی خواهد بود. 

 وی در انتهای این نشست، پاسخگوی برخی پرسش‌ها بود و در پاسخ به این پرسش که چرا اعتماد مردم به خیریه‌ها کاهش یافته و تمایل آن‌ها به کار انفرادی افزایش یافته است؟ گفت: متأسفانه در برخی از خیریه‌‎ها اتفاقات بدی رخ داد که سبب شد نگاه برخی از مردم به خیریه‌ها تغییر کند و نسبت به آن‌ها بدبین شوند. البته مردم تاکنون از کمک به مؤسسه مهر طه دریغ نکرده‌اند که شاید دلیل آن شفافیت مؤسسه باشد. بر این اساس، در صورتی که فعالیت مؤسسه‌های خیریه شفاف باشد و از سوی دیگر نظارت‌‌ها به صورت دقیق انجام شود، بدبینی هم به وجود نمی‌آید. معتقدم که مردم همچنان به خیریه‌ها اعتماد و لطف دارند و هنوز دغدغه کمک به دیگران در میان مردم وجود دارد. 

گزارش از مریم داوری