به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، شنبه 11 مهرماه 1402، نشست عصرانه تشکل‌ها و مسئولین شهری با موضوع «مناسب‌سازی مبلمان شهری جهت استفاده توانیابان» با حضور جمعی از فعالان اجتماعی و نمایندگان سمن‌ها و چهره‌هایی همچون حمیدرضا صارمی (معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران)، جعفر شربیانی (عضو شورای اسلامی شهر تهران) و سیداحمد علوی (عضو شورای اسلامی شهر تهران و رئیس ستاد سمن‎‌ها) در محل ستاد سمن‌های شهر تهران برگزار شد.

 در آغاز جلسه، دکتر ابویی، دبیر ستاد سمن‌های شهر تهران ضمن تبریک هفته داوطلب و تسلیت سالروز شهادت حضرت فاطمه‌ زهرا (س) به‌ حضار و سخنرانان خیر مقدم گفت و هدف از برگزاری این جلسه را ارتقای فرهنگ شهرنشینی و مناسب‌سازی فضا برای همه شهروندان از جمله معلولان عنوان کرد. 

مناسب‌سازی شهر تهران برای معلولان به‌روایت مسئولان

 سخنران نخست نشست، دکتر سیداحمد علوی؛ عضو شورای اسلامی شهر تهران و رئیس ستاد سمن‎‌ها بود. او روال کار ستاد سمن‌ها در دوره مدیریت جدید را متفاوت از گذشته ارزیابی کرد و اذعان نمود که در دوره کنونی، ستاد به نقش اصلی خود یعنی تسهیل‌گری میان مدیریت شهری و سمن‌ها بازگشته است. او ضمن اشاره به تنوع کارهای مدیریت شهری از حضار درخواست کرد که به‌شیوه‌ای واقع‌بینانه مطالبات خود را بیان کنند و از آرمان‌گرایی پرهیز نمایند. 

 عضو شورای اسلامی شهر تهران با تأکید بر دشواری مدیریت شهر تهران، «مشارکت شهروندان» را تنها راه موفقیت دانست. او جلسات ستاد سمن‎ها را از باب تسهیل‌گری دانست و ناکامی در اجرای مصوبات 35 گانه شورای شهر در واگذاری امور به گروه‌های مشارکت‌کننده را نتیجۀ روحیه و فرهنگ تصدی‌گری ایرانی و پاره‌ای نواقص قانونی عنوان کرد. 

خدمات جدید شهری به معلولان در دو سال اخیر

 سخنران دوم نشست، دکتر حمیدرضا صارمی؛ معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران بود. صارمی رویکرد شهرداری در بحث مناسب‌سازی را تلاشی همه‌جانبه دانست و گزارشی کوتاه و مقایسه‌ای از عملکرد دوره کنونی شهرداری و ادوار پیشین ارائه داد. 

 به‌گفته او، معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران برای آغاز کار مناسب‌سازی، ابتدا با مشارکت سازمان بهزیستی لیستی از معلولان، فراوانی تعداد آن‌ها، نواحی محل زندگی آن‌ها، نوع معلولیت و ... تهیه کرده و از تمام نواحی شهرداری خواسته است که هرکدام براساس آمار افراد دارای معلولیت، دو محور را در حوزه خود مناسب‌سازی نمایند. به‌گفته این مقام مسئول «به‌جز موارد معدودی که قابل اغماض است، تلاش کرده‌ایم همه استانداردهای لازم را در مترو و اتوبوس فراهم کنیم.» او از تأکید زاکانی – شهردار پایتخت- برای خرید اتوبوس‌های جدید مناسب رفت‌و‌آمد معلولان خبر داد و از خریداری 63 ون برای خدمت‌رسانی به این افراد سخن گفت. 

 صارمی در پایان این بخش از سخنان خود، رشد بودجه مناسب‌سازی شهر برای معلولان را بی‌سابقه توصیف کرد و از جلسات منظم شهرداران مناطق تهران با تشکل‌های مرتبط با افراد با نیازهای ویژه خبر داد.

 سخنران سوم بخش نخست نشست «مناسب‌سازی مبلمان شهری جهت استفاده توانیابان»، دکتر جعفر شربیانی؛ عضو شورای اسلامی شهر تهران بود. او ضمن اشاره به فعالیت‌های بی‌سابقه شهرداری و شورای شهر تهران درخصوص مناسب‌سازی شهر برای استفاده معلولان، به عقب‌ماندگی تاریخی در این رابطه اشاره کرد و گفت: «انتظار نمی‌رود عقب‌ماندگی تاریخی در حوزه مناسب‌سازی در یک دوره جبران شود اما ریل‌گذاری درست و اولویت‌بندی بحث مناسب‌سازی در مناطق از جهت منابع انسانی، مسأله بودجه‌ و ... مهم است و اگر بتوانیم در این دوره اولویت اول بودن بحث مناسب‌سازی را عملیاتی کنیم، بزرگ‌ترین خدمت به معلولان را انجام داده‌ایم.» 

 عضو شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به توجه شهرداری و شورای شهر تهران به بحث مناسب‌سازی، اظهار امیدواری کرد که شهرداری تهران به‌عنوان متولی اجرای طرح‌ها با استفاده از ظرفیت کمک‌های مردمی قادر به رقم‌زدن رویدادهای خوب برای معلولان باشد.

مناسب‌سازی شهر برای معلولان باید متولی مشخص داشته باشد

 بخش دیگری از این نشست به اظهار نظر صاحبان تشکل‌ها و فعالان حوزه معلولان اختصاص داشت. 

 دکتر سعیده صالح‌غفاری؛ مدیرعامل «انجمن اوتیسم ایران»؛ نخستین فرد از میان شرکت‌کنندگان بود که نظرات و پیشنهادهای خود را به مسئولان امر مطرح کرد. 

 غفاری ضمن سپاس‌گزاری از شورای شهر تهران بابت همکاری با سمن‌ها و اذعان به وجود عقب‌ماندگی پیشینی در این حوزه، چند پیشنهاد را برای بهبود کار مطرح کرد. بازتعریف معلولیت و بیرون آوردن آن از حلقه تنگ معلولیت‌های جسمی-حرکتی و توجه به معلولیت‌های ذهنی، روحی و روانی از جمله پیشنهادهای این فعال مدنی بود. او به کار دوساله انجمن اوتیسم ایران برای آماده‌سازی «سند شهر دوستدار اوتیسم» اشاره کرده و اظهار امیدواری کرد که شهرداری در مناسب‌سازی شهر تهران از این سند که براساس الگوی جهانی و میدانی تهیه شده است، استفاده کند. دومین پیشنهاد مدیرعامل «انجمن اوتیسم ایران» به تعیین دقیق نهاد مسئول مناسب‌سازی در شورای شهر و شهرداری تهران مرتبط بود که به‌نظر این کنشگر مدنی راه موفقیت را هموارتر می‌کند. 

روز معلول را تبریک نگویید، گرامی بدارید!

 مریم اکبری از فعالان عرصه آموزش دوچرخه‌سواری به معلولان و بیماران اوتیسمی، از برگزاری نخستین همایش دوچرخه‌سواری معلولان در ایران با مشارکت سمن‌ها و موزه صلح ایران در تاریخ 17 آذرماه خبر داد و نامه‌ای از محمد جودی را قرائت کرد. در این نامه، جودی که خود دچار معلولیت است از برگزارکنندگان درخواست کرده بود که از کاربرد اصطلاحات «توان‌یاب/توان‌جو/توان‌خواه» پرهیز کنند، روز جهانی افراد دارای معلولیت را تبریک نگویند بلکه گرامی بدارند و فعالیت درباره معلولان را منحصر به روز جهانی معلولان نکنند و به این نکته توجه کنند که در باقی ایام سال نیز معلولان در این شهر و کشور زندگی می‌کنند. 

 ترکاشوند از «جمعیت حفظ و ترویج فرهنگ شهادت» دیگر کنشگر حاضر در نشست بود که از عدم آموزش شهرداری‌ها برای مواجهه با معلولان و جانبازان سخن گفت. او ضمن انتقاد از عدم کارایی سرویس حمل‌و‌نقل شهری از جمله اتوبوس و مترو برای افراد با نیازهای ویژه، از موتورسواران و دستفروش‌ها به‌عنوان یکی از مشکلات تهران یاد کرد که نه‌تنها برای معلولان که حتی برای افراد سالم نیز مشکلاتی به‌وجود آورده‌اند. 

نمایشگاهی برای تمرین مناسب‌سازی برگزار شود

 کامران عاروان از «انجمن معلولین ایران» سخنان خود را با گلایه از روند سی‌ساله مناسب‌سازی شهر تهران آغاز کرد و پیشنهاد داد که در تهران به‌عنوان پایلوت، نمایشگاهی در بوستان گفتگو برای تمرین مناسب‌سازی و دسترس‌پذیری ترتیب داده شود. او همچنین در بخش دیگری از سخنان خود از تنوع متولیان مسأله مناسب‌سازی انتقاد کرد و خواستار فشار قانونی به نهادهای مسئول برای اجرای اصل مناسب‌سازی شد.

 شهرام مبصر، مدیرعامل مؤسسه «پیام‌آوران ساحل امید» به نقد عملکرد شهرداری و شورای شهر پرداخت و از مشکلات شهر تهران نه‌تنها برای معلولان که برای سالمندان و خانواده‌های آن‌ها سخن گفت. مبصر ضمن انتقاد از نگاه ترحم‌آمیز نسبت به معلولان، از عدم اجرایی‌شدن مصوبۀ مناسب‌سازی در طرح‌های جدید از جمله ایستگاه مترو پرند و میدان کتاب سخن گفت و خواستار رفع مشکلات شهروندان معلول برای استفاده از خدمات شهری در ازای پرداخت مالیات و عوارض سالانه شد. او از مسئولان خواهش کرد تا «جلسه‌بازی و تعارفات» را کنار بگذارند و نهادهای مختلف را موظف به رعایت مصوبه مناسب‌سازی نمایند.

 فرزاد سلیمی طاری؛ رئیس هیئت‌مدیره و مؤسس «مؤسسه پرنیان سلامت شهر» دیگر شرکت‌کننده حاضر در برنامه بود که به ارائه نظرات خود پرداخت. طاری ضمن نمادین‌خواندن مصوبه مناسب‌سازی، خواستار «طرح تشویق و تنبیه» برای نحوه اجرای آن شد. او از بی‌توجهی به مصوبه مناسب‌سازی در اجرای پروژه‌های جدید گله کرد و خواستار اختصاص نمره منفی برای افراد بی‌توجه به این حوزه شد. وی پیشنهاد داد که در عوض توجه صاحبان حِرَف و مشاغل به اجرای مصوبه مناسب‌سازی، از میزان عوارض و مالیات‌های آن‌ها کاسته شود. 

بوستان‌های شهر برای معلولان مناسب‌سازی نشده است

 سهیل معینی از «انجمن باور»، حق دسترس‌پذیری را از حقوق پایه‌ای افراد هر جامعه دانست و علت گله‌گذاری معلولان را مغفول‌ماندن کیفیت در لوای اعداد و ارقام دانست. او به طرح این پرسش‌ها پرداخت که: «در 136 بوستان مناسب‌سازی‌شده، چه‌چیزی قابل دسترس معلولان است؟ ورودی آن‌ها، بله اما تأسیسات خدماتی، خیر.» او به مشکلات سرویس حمل‌و‌نقل عمومی اشاره کرد که باعث شده است حتی علی‌رغم مناسب‌سازیِ صورت‌گرفته، همچنان برای معلولان به‌سان افراد عادی قابل استفاده نباشد. 

 وی اظهار امیدواری کرد که «واقعیت مناسب‌سازی در پشت اعداد و ارقام گم نشود و معلولان هم مانند باقی افراد بتوانند روزی چند نوبت از اتوبوس و مترو استفاده کنند.» او بحث مناسب‌سازی را چندبخشی دانسته و از جایگاه نامناسب ستاد مناسب‌سازی گله کرد و درخواست کرد که این ستاد در رأس سازمان‌های دیگر و به‌عنوان ناظر بر آن‌ها عمل کند. 

 فرخ سهراب از «جمعیت آزادگان دفاع مقدس» از لغو کارگروه ایثارگران انتقاد کرد و خواستار احیای دوباره آن در مدیریت جدید شد. 

 آخرین شرکت‌کننده حاضر در جلسه که به‌بیان دیدگاه‌های خود پرداخت، دکتر صادقی بود. او ضعف‌های ستاد مناسب‌سازی را در نتیجه عدم وجود دبیرخانه در این ستاد دانست و پیشنهاد داد که حتماً برای ارتقای جایگاه ستاد فکری شود. به‌گفته او «مدیریت هم‌تراز نمی‌تواند مجموعه‌ای را دعوت کند تا به آن پاسخگو باشند.»

پاسخ مسئولان به دغدغه‌های کنشگران عرصه معلولیت

 در پاسخ به انتقادات شرکت‌کنندگان و بنا‌به درخواست دکتر صارمی؛ معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران، سیده روناک حسینی رئیس اداره مناسب‌سازی معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران، به ارائه گزارشی نسبت به فعالیت‌های صورت‌گرفته از طرف شهرداری تهران در بازه زمانی دوسال اخیر پرداخت. 

 حسینی از 472 کیلومتر معابر، 136 بوستان و 50 ساختمان مناسب‌سازی‌شده در این دو سال خبر داد و خاطرنشان ساخت که پروژه مناسب‌سازی در این دو سال نسبت به سال‌های 1384 تا 1400، 176 درصد در حوزه ساختمان‌ها، 44 درصد در حوزه معابر و 150 درصد در حوزه بوستان‌ها پیشرفت داشته است. به‌گفته این مقام مسئول، عملکرد دوساله شهرداری تهران در حوزه مناسب‌سازی نسبت به سال‌های 1384 تا 1400، 150 درصد رشد و پیشرفت را نشان می‌دهد. 

لزوم بازنگری در مصوبات شورای شهر

 بخش دوم نشست «مناسب‌سازی مبلمان شهری جهت استفاده توانیابان» در پاسخ به پرسش‌ها، دغدغه‌ها و انتقادهای شرکت‌کنندگان و کنشگران حوزه معلولیت، با سخنرانی دکتر حامد سلیمی؛ مدیرکل معماری و ساختمان شهرداری تهران آغاز شد. او ضمن پذیرش ضعف‌ها و انتقاد نسبت به عدم وجود دبیرخانه، از لزوم بازنگری در مصوبات شورای شهر سخن گفت و به تشکل‌های فعال در حوزه معلولیت پیشنهاد داد که: «درصورت صلاحدید دکتر علوی، پیش‌نویس لایحه‌ای را در قالب اصلاحیه مصوبه کنونی آماده کنند تا به شورای شهر تهران ارسال گردد.» او از حضور نمایندگان تشکل‌ها در جلسات شهرداری استقبال کرد و پیشنهاد داد که براساس نظرات، انتقادها و پیشنهادهای آن‌ها، برنامه سال 1403 نوشته شود. 

 دکتر جعفر شربیانی؛ عضو شورای اسلامی شهر تهران، در بخش دوم و پایانی سخنان خود، بازهم بر نگاه واقع‌بینانه و متناسب با وضعیت موجود تأکید کرد و از لزوم بازبینی و بازنگری در ستاد مناسب‌سازی سخن گفت. به‌گفته او «شرایط به‌گونه‌ای است که اگر بگوییم در این دوره که دو سال از آن گذشته، قادر به جبران عقب‌ماندگی تاریخی از سال 1367 تاکنون هستیم، البته نمی‌توانیم اما تهران نسبت به قبل مناسب‌تر شده ولی رد مقایسه با شهرهای کشورهای همسایه همچنان عقب است.»

 پایان‌بخش جلسه، سخنان دکتر سیداحمد علوی؛ عضو شورای اسلامی شهر تهران و رئیس ستاد سمن‎‌ها در محل ستاد سمن‌های شهر تهران بود. او شأن خود را نمایندگی سمن‌‎ها دانست و از وظیفه خود برای «تعدیل فرهنگ مطالبه‌گری» سخن گفت. او ضمن انتقاد نسبت به انتقادهای تند، به «حجم مطالبات و نیازهای نامحدود در برابر منابع و امکانات محدود» اشاره کرد و خواستار نگاه واقع‌بینانه به مسائل شد.

گزارش از زهرا حاتمی