به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، قسمت (اپیزود) سوم از مجموعه تولیدات «نیک‌آوا» -نخستین پادکست ایرانی با موضوع نیکوکاری و امر خیر- به موضوع ارتباط «سینما و نیکوکاری» اختصاص دارد. در این قسمت، مجید غلامی و انسیه افغان به عنوان نویسندگان، پژوهشگران و صداپیشگان این پادکست، تلاش کرده‌اند تا با لنز نیکوکاری به سینما نگاه کنند.

قدرت اجتماعی سینما

 غلامی و افغان از صنعت سینما به عنوان «پرطرفدار‌ترین، سهل‌الوصول‌ترین و همه‌فهم‌ترین رسانه» یاد می‌کنند. به نظر آ‌ن‌ها «سینما به عنوان هنر هفتم این مزیت را نسبت به باقی هنرها دارد که از هنرهای قبل از خود استفاده کند، آن‌ها را ارتقا دهد و به بیشتر دیده‌شدن آن‌ها کمک کند». 

 نویسندگان، از سینما به مثابه صنعتی تأثیرگذار و پیشرو نام می‌برند که از زمان پیدایش تاکنون از جهات مختلف فرهنگی، اقتصادی و سیاسی مورد توجه بوده و نقش به‌سزایی در انتقال مفاهیم و ارزش‌ها داشته است. آن‌ها سطح و میزان پیشرفت و جایگاه سینما در هر جامعه‌ای را به عنوان شاخص توسعه‌یافتگی درنظر گرفته‌ و از قدرت سینما در تأثیرگذاری بر هویت فرد یا گروهی از افراد سخن گفته‌اند.

 به نظر غلامی و افغان، دو رویکرد کلّی در سینما نسبت به مخاطب وجود دارد که عبارتند از: نخست؛ هدف‌گیری و برنامه‌ریزی برای تأثیرگذاری بر احساسات مخاطب و دوم؛ تلاش برای اثرگذاری بر فکر و آگاهی او. آن‌ها هنر را به صورت کلّی و سینما را به صورت خاص، پروردۀ روح جمعی یک ملّت می‌دانند و از قدرت آن برای شکل‌دهی و تأثیرگذاری بر ذهن مخاطبان سخن می‌گویند. 

مضامین نیکوکارانه در فیلم‌های سینمایی ایرانی و غیر ایرانی

 پژوهشگران اپیزود «سینما و نیکوکاری» از دو شکل بازنمایی مضامین نیکوکارانه در آثار سینمایی سخن گفته‌اند که عبارتند از: طرح مستقیم ایده‌ای نیکوکارانه در یک فیلم سینمایی و یا توجه به آن به صورت یک پی‌رنگ فرعی در طول فیلم. آن‌ها مخاطبان را از طرح شعارگونه و سفارشی مضامین نیکوکارانه برحذر داشته و از تجربه تکراری شکست چنین تجربه‌ای سخن گفته‌اند. 

 آن‌ها معتقدند که توجه به مضامین نیکوکارانه در سینمای ایران بیش از هر دوره‌ای در دهه‌های 60 و 70 خورشیدی دیده می‌شود که در آن هم شاهد ساخت فیلم‌هایی با اشاره مستقیم به مضامین نیکوکارانه هستیم و هم می‌توانیم آثار سینمایی را ردیابی کنیم که به موضوع کار خیر در پی‌رنگ (PLOT) خود توجه کرده و به آن اشاراتی فرعی داشته‌اند. فیلم‌های ایرانی «بچّه‌های آسمان»، «چکمه»، «کیسه برنج»، «نیاز»، «خدا می‌آید» و «خانه دوست کجاست؟» از این زمره‌اند. آثار غیر ایرانی «انیمیشن دامبو»، «سرنوشت شگفت‌انگیز املی پولن» و «اعجوبه»، دیگر آثاری هستند که در اپیزود «سینما و نیکوکاری» به نام آن‌ها اشاره شده است. فیلم‌هایی در چارچوب سینمای مفهومی با محوریت انسان‌دوستی، مهربانی و نیکوکاری که در سال‌های اخیر لااقل در ایران کمتر ساخته می‌شوند. 

 غلامی و افغان بر این باورند که سینما صدای مردم است و رابطه‌ای دوسویه میان آن و مردم برقرار است. به نظر آن‌ها، «تأثیرپذیری افراد از سینما در سکوتی عمیق میان انسان و درونش و حسی که از محیط گرفته است، رخ می‌دهد. تأثیری که ممکن است روزها و هفته‌ها، انسان را درگیر خود کند». از این جهت استفاده از مدیوم سینما برای گسترش مضامین نیکوکارانه چنانچه به شکل شعاری صورت نگیرد، قطعاً موفق خواهد بود.

 معرفی جشنواره ایرانی فیلم‌های خیر تحت عنوان «جشنواره حسنات» پایان‌بخش این اپیزود است. جشنواره‌ای مهم که زاون قوکاسیان؛ فیلمساز سرشناس، چهار دوره دبیری آن را عهده‌دار بود.

گزارش از زهرا حاتمی