به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، از سال ۱۹۹۳، هر سال، در 22 مارس (۲ فروردین)، روز جهانی آب با هدف افزایش آگاهی درباره 2.2 میلیارد نفری که بدون دسترسی به آب سالم زندگی می‌کنند، گرامی داشته می‌شود. این روز به‌ویژه برای مقابله با بحران جهانی آب و حمایت از هدف ششم توسعه پایدار، یعنی تأمین آب و بهداشت برای همه تا سال 2030، مورد توجه قرار دارد. امروزه با توجه به رشد سریع جمعیت و افزایش تقاضا در بخش‌های کشاورزی و صنعتی و بدتر شدن اثرات تغییرات آب و هوایی، آب تحت تهدید جدی قرار دارد.

 روز جهانی آب 2025 با شعار «حفاظت از یخچال‌های طبیعی» تأکید می‌کند که یخچال‌های طبیعی برای زندگی حیاتی هستند و آب ذوب‌شده آن‌ها برای نوشیدن، کشاورزی و حفظ اکوسیستم‌ها ضروری می‌باشد. از سوی دیگر، سوءاستفاده از باارزش‌ترین منبع جهان می‌‌تواند منجر به جنگ و درگیری بر سر آب شود و در این میان کسانی که هیچ ارتباطی با این درگیری‌ها ندارند، بار این وضعیت را به دوش خواهند کشید: بیماری‌های ویرانگر امروز، تخریب زیست‌محیطی درازمدت فردا.

 گزارش توسعه منابع آب جهانی 2025 که در این روز بطور رسمی از سوی «دفتر آب سازمان ملل متحد» UN-Water منتشر خواهد شد، به بررسی موضوع یخچال‌ها و تأثیرات تغییرات آب و هوایی بر آن‌ها پرداخته و توصیه‌های سیاسی به تصمیم‌گیرندگان ارائه می‌دهد. این گزارش به اهمیت حفظ یخچال‌ها اشاره کرده و خاطرنشان می‌سازد که ذوب آن‌ها تهدیدی بزرگ برای میلیاردها نفر به همراه دارد، چرا که تغییرات در جریان‌های آب ذوب‌شده منجر به سیلاب‌ها، خشکسالی‌ها و تغییرات خطرناک در اکوسیستم‌ها می‌شود. در این روز، ضروری است که جوامع با همکاری یکدیگر به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و مدیریت پایدار آب ذوب‌شده بپردازند تا هم برای انسان‌ها و هم برای کره زمین بقا و پایداری را تضمین کنند.

نقش سازمان‌های غیردولتی در حفاظت از آب

 سازمان‌های غیردولتی (NGO) نقش حیاتی در حفظ منابع آب و مقابله با چالش‌های مرتبط با آب در سطح جهانی ایفا می‌کنند. این سازمان‌ها به طور مستقل از نهادهای دولتی عمل کرده و معمولاً متعهد به پایداری محیط‌زیستی، عدالت اجتماعی و رفاه جامعه هستند. آن‌ها به طور مداوم برای افزایش آگاهی، اجرای ابتکارات حفاظت از آب و حمایت از سیاست‌هایی که مدیریت پایدار آب را ترویج می‌کنند، تلاش می‌کنند.

 یکی از روش‌های کلیدی سازمان‌های غیردولتی (NGO)، آموزش و آگاهی‌بخشی به جامعه است. سازمان‌ها با برگزاری کارگاه‌ها، کمپین‌ها و برنامه‌های اطلاع‌رسانی، مردم را با اهمیت حفاظت از آب آشنا کرده و به آن‌ها نشان می‌دهند که چگونه آلودگی و برداشت بیش از حد می‌تواند به منابع آب محلی آسیب برساند، تشویق می‌کنند.

 این برنامه‌ها با اطلاع‌رسانی درباره اقداماتی که منجر به کاهش آلودگی و هدررفت آب می‌شود، افراد را تشویق می‌کند تا شیوه‌های پایدار و مسئولانه‌تری را در مصرف آب در پیش بگیرند و در نتیجه، ظرفیت جوامع برای مدیریت منابع آب خود را بهبود بخشد. این آگاهی‌سازی به‌ویژه در جوامع حاشیه‌نشین که ممکن است با چالش‌های زیادی در زمینه دسترسی به آب سالم مواجه باشند، اهمیت زیادی دارد.

 علاوه بر این، مشارکت فعال جوامع محلی در پروژه‌های حفاظت از آب یکی دیگر از جنبه‌های موثر فعالیت‌های سازمان‌های غیردولتی است. بسیاری از این سازمان‌ها به‌طور مستقیم با جوامع همکاری کرده و آن‌ها را در پروژه‌هایی مانند کاشت درخت، جمع‌آوری آب باران و تصفیه فاضلاب درگیر می‌سازند. این نوع مشارکت علاوه بر تقویت حس مسئولیت و مالکیت افراد نسبت به منابع آب، می‌تواند موجب ایجاد الگوهای پایدار در مدیریت آب شود. 

 همچنین این سازمان‌ها با حمایت از سیاست‌های مؤثر مدیریت آب در سطوح مختلف، سعی در تأثیرگذاری بر قوانین را دارند و تلاش می‌کنند تا دسترسی عادلانه به آب سالم را برای همه، به‌ویژه در جوامع محروم، تضمین کنند. تحقیقات و به‌کارگیری نوآوری‌های جدید در فناوری نیز بخشی از فعالیت‌های این سازمان‌هاست که می‌تواند به شناسایی راه‌حل‌های مؤثر برای مشکلات آب کمک کند و با همکاری با دانشمندان و دولت‌ها، به تحقق این هدف‌ها نزدیک‌تر شود.

 به طور کلی، نقش سازمان‌های غیردولتی در حمایت از حفاظت از آب ضروری است و دسترسی پایدار به این منبع حیاتی را برای نسل‌های حاضر و آینده تضمین می‌کنند. رویکرد چندوجهی آن‌ها به نه تنها جنبه‌های محیط‌زیستی حفاظت از آب می‌پردازد بلکه وجوه اجتماعی آن را نیز مورد توجه قرار می‌دهد و آن‌ها را به بازیگران محوری در تلاش‌های جهانی برای حفاظت از منابع آب تبدیل می‌کند.

چالش‌ها

 سازمان‌های غیردولتی در حفاظت از آب با چالش‌های متعددی مواجه‌اند. مهمترین چالش، عدم تعهد برخی دولت‌ها به حفاظت از منابع آب و نادیده گرفتن اهمیت این مسئله است که می‌تواند موانع جدی در مسیر تلاش‌های سازمان‌های غیردولتی ایجاد کند. در بسیاری از موارد، دولت‌ها با تخصیص نادرست منابع و عدم اجرای مؤثر قوانین، وضعیت آبی را بدتر می‌کنند. همچنین، بروکراسی پیچیده و عدم همکاری میان وزارت‌خانه‌ها و نهادهای دولتی می‌تواند مانع از اجرای سریع و مؤثر برنامه‌های حفاظتی شود. در مناطق با حاکمیت ضعیف یا فساد، ممکن است برخی از پروژه‌ها به‌واسطه منافع سیاسی و اقتصادی محدود شوند، که این امر نه تنها بر تغییرات مطلوب تأثیر می‌گذارد، بلکه اعتماد جامعه به اقدامات حفاظتی را نیز کاهش می‌دهد.

 چالش دیگر، محدودیت‌های مالی است که می‌تواند دامنه و اندازه پروژه‌های حفاظتی را کاهش دهد و توانایی اجرای راه‌حل‌های جامع و تداوم ابتکارات جاری را تحت تأثیر قرار دهد. قانع کردن جوامع و ذینفعان درباره ارزش حفاظت از آب نیز دشوار است، به ویژه در شرایطی که تقاضاهای کوتاه‌مدت بر پایداری بلندمدت اولویت دارند. علاوه بر این، کنترل آلودگی ناشی از منابع خانگی، صنعتی و کشاورزی نیاز به همکاری و برنامه‌ریزی گسترده دارد، در حالی که موانع قانونی و بوروکراتیک نیز می‌تواند تأثیرگذاری بر سیاست‌ها را سخت کند. در نهایت، زیرساخت‌های ناکافی در بسیاری از مناطق، اجرای اقدامات حفاظتی را پیچیده‌تر می‌سازد.

برخی از مهم‌ترین سازمان‌های غیردولتی حافظ آب

آب‌یار[1]

آب‌یار یک سازمان غیرانتفاعی معروف مستقر در بریتانیا است که به بهبود دسترسی به آب پاک، بهداشت و سلامت اختصاص دارد. این سازمان در سال 1981 تأسیس شده و در بیش از 30 کشور فعالیت می‌کند و با سازمان‌های محلی همکاری می‌کند تا راه‌حل‌های پایدار برای حفظ آب را توسعه دهد. پروژه‌های آب‌یار بر ارتقای سیستم‌های تأمین آب، ترویج آموزش بهداشتی و حمایت از حق آب و بهداشت به عنوان حقوق بشر اساسی تمرکز دارند.

انجمن آب آفریقا[2]

انجمن آب آفریقا (AfWA) یک سازمان غیردولتی برجسته مستقر در آفریقا است که به بهبود خدمات تأمین آب و بهداشت در سراسر قاره می‌پردازد. این سازمان در سال 2002 تأسیس شده و با شرکت‌های آب، دولت‌ها و شرکای بین‌المللی همکاری می‌کند تا ظرفیت‌های مدیریت پایدار آب را تقویت کند. این سازمان بر اشتراک‌گذاری دانش، لابی‌گری و اجرای بهترین شیوه‌ها تأکید می‌کند تا کارایی و اثربخشی خدمات آب در کشورهای آفریقایی را افزایش دهد و تضمین کند که جوامع به آب سالم و قابل اعتماد دسترسی داشته باشند.

رودخانه‌های آمریکایی[3]

 «رودخانه‌های آمریکایی» یک سازمان حفاظت از محیط‌زیست پیشرو در ایالات متحده است که بر حفاظت و بازسازی رودخانه‌ها و حوزه‌های آبخیز آن‌ها تمرکز دارد. این سازمان در سال 1973 تأسیس شده و برای تأمین آب پاک و بازسازی اکوسیستم‌های رودخانه‌ای از طریق فعالیت‌های مردمی، کارهای سیاست‌گذاری و ابتکارات آموزشی رایزنی می‌کند. این سازمان جوامع محلی را در تلاش‌های حفاظت از رودخانه‌ها درگیر می‌کند، پروژه‌های بازسازی را اجرا می‌کند و از سیاست‌هایی حمایت می‌کند که مدیریت پایدار آب را ترویج می‌دهد و در جهت حفظ منابع حیاتی آب آمریکا گام‌های مهمی برمی‌دارد.

مأموریت آب تاتا[4]

مأموریت آب تاتا یک سازمان غیردولتی معروف در هند است که بر تأمین دسترسی به آب آشامیدنی سالم و ترویج شیوه‌های مدیریت پایدار آب در سراسر کشور تمرکز دارد. این مأموریت توسط بنیادهای تاتا راه‌اندازی شده و هدف آن رسیدگی به مشکلات کمبود آب و کیفیت آب از طریق راه‌حل‌های نوآورانه، مشارکت جوامع و ابتکارات ظرفیت‌سازی است. با اجرای پروژه‌های حفاظت از آب، ایجاد سیستم‌های جمع‌آوری آب باران و ترویج تکنیک‌های آبیاری مؤثر، مأموریت آب تاتا تلاش می‌کند تا جوامع را توانمند کرده و تاب‌آوری آن‌ها را در برابر چالش‌های مربوط به آب افزایش دهد و در نهایت به بهبود سلامت عمومی و توسعه پایدار در آسیا کمک کند.

نتیجه‌گیری  

 سازمان‌های غیردولتی با به کارگیری راه‌حل‌های عملی، افزایش آگاهی و ترویج عادات پایدار، نقش حیاتی در مقابله با بحران جهانی آب ایفا می‌کنند. تلاش‌های آن‌ها برای صرفه‌جویی در آب نه تنها به مسائل فوری مانند آلودگی و کمبود آب رسیدگی می‌کند، بلکه به جوامع کمک می‌کند تا در طولانی‌مدت مقاوم‌تر شوند. سازمان‌های غیردولتی با درگیرکردن جوامع محلی، تأثیرگذاری بر قوانین و ترویج راه‌حل‌های خلاقانه، تضمین می‌کنند که منابع آب به طور عادلانه و مسئولانه مدیریت شود. با این‌همه مشکلات مرتبط با آب در جهان در حال بدترشدن است، بنابراین تعهد و تأثیر قوی این گروه‌ها برای تضمین آینده‌ای پایدار و سالم برای همه ضروری است.

آیا می‌دانستید؟

• در سال 2023، یخچال‌ها بیش از 600 گیگاتن آب از دست دادند، که بزرگ‌ترین کاهش توده‌ای ثبت‌شده در 50 سال گذشته است. (WMO)
• حدود 70 درصد از آب‌های شیرین زمین به صورت برف یا یخ است. (WMO)
• نزدیک به 2 میلیارد نفر برای نوشیدن، کشاورزی و تولید انرژی به آب‌های حاصل از یخچال‌ها، ذوب برف و آب روان کوهستان‌ها وابسته‌اند. (UN-Water/UNESCO)
• افزایش ذوب یخچال‌ها به طور قابل توجهی به افزایش سطح جهانی دریا منجر شده است، به طوری که سطح دریاهای امروز حدود 20 سانتی‌متر بالاتر از سال 1900 است. (IPCC)
• محدودکردن گرمایش جهانی به 1.5 درجه سانتی‌گراد می‌تواند یخچال‌ها را در دوسوم از سایت‌های میراث جهانی نجات دهد. (UNESCO/IUCN)

نویسنده و مترجم: شورانگیز داداشی

منابع: 

UN_World-water-day

NGOs-in-water-conservation

Water Aid

American Rivers

tata water mission

پی‌نوشت‌ها:

[1]. Water Aid

[2]. African Water Association (AfWA)

[3]. American Rivers

[4]. Tata Water Mission