به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، دکتر اشکان تقی‌پور؛ مدیرعامل مؤسسه خیریه «نیک‌گامان جمشید»، عضو هیئت‌مدیره مجمع خیرین کشور و عضو هیئت‌مدیرۀ شبکۀ ملی مؤسسات نیکوکاری و خیریه در میزگرد تخصصی «مدرسه‌سازی و مدرسه‌یاری در ایران» که با هدف بررسی  چالش‌ها و فرصت‌های این حوزه و طرح  انتظارات از سیاستگذاران و دولت، دی‌ماه سال 1403 به همت پایگاه خبری  تحلیلی خیر ایران و با همکاری مؤسسه خیریۀ نیک‌گامان جمشید برگزار شد، به ایراد سخن پرداخت.

 اشکان تقی‌پور در این نشست بیان کرد: نکته‌ای که در ابتدا باید به آن اشاره کنم این است که برخی از وزرا مانند وزیر نفت یا وزیر امور خارجه، برای هشت سال در دولت‌ها باقی می‌مانند و ثبات دارند، اما چه اتفاقی می‌افتد که برای وزارت آموزش و پرورش که اهمیت زیادی دارد اتفاقات مختلفی می‌افتد و پست وزارت در این وزارتخانه ثبات ندارد؟ شاید به دلیل ندانستن مسئله باشد؛ یعنی وقتی مسئله را هنوز نمی‌دانیم ثبات وجود ندارد. مسئله این است که مقوله آموزش و پرورش در کشور ما آنطور که بایسته و شایسته است، در جایگاه خود نیست. 

 یک بخشی از آموزش و پرورش همین بحث نوسازی مدارس، مدرسه‌سازی و مدرسه‌یاری است، وقتی به همین بخش نگاه می‌کنیم می‌بینیم رفتار با خیرین خوب نیست. دلیلش این است که هنوز کار خیر سنتی، مدرن نشده است و به خیرینِ مدرسه‌ساز اینطور نگاه می‌شود که این‌ها، کار خیرشان را با ساخت مدرسه انجام داده‌اند و باید بروند، در صورتی که یک هدف بزرگ‌تر و مهم‌تر در شکل جدید کار خیر وجود دارد و آن، درگیرکردن مردم در مشارکت اجتماعی است؛ یعنی هم قرار است مدرسه را بسازیم و هم قرار است مشارکت مردم را وسط بیاوریم و آن‌ها نیز دخیل شوند. شاید یکی از دلایلی که همچنان در وزارت آموزش و پرورش و در سطح وزیر ثبات آنچنانی وجود ندارد، این باشد.

 در برخی موارد شفافیت و دقت و دلسوزی نداریم

 مدیرعامل مؤسسه خیریه نیک‌گامان جمشید گفت: یکی از اصول خیلی مهم، شفافیت و دقت و دلسوزی است. دکتر رخشانی مهر؛ رئیس پیشین سازمان نوسازی مدارس می‌گفت ما دولتی‌ها کاری می‌کنیم و بعد در آن کار می‌مانیم. مثلاً می‌گوییم مدرسه کانکسی نمی‌خواهیم و بعد می‌گوییم باید این‌ها جمع شوند. بعد از آن طرف می‌بینیم عشایر هر پنج سال یکبار نقشه کوچشان عوض می‌شود. از طرفی این اتفاق می‌افتد و از طرف دیگر به خیّر نگفته‌ایم که داریم مدرسه عشایری می‌سازیم. حالا خیّر، مدرسه را ساخته است و پنج سال بعد که مدرسه تبدیل به کاه‌دان یا هر چیزی که دیگری شد که مدرسه نیست، گزارش تهیه می‌کنند که برای ساخت مدرسه جانمایی درستی صورت نگرفته و نتیجه‌اش این شده است! در صورتی که می‌شد از مدرسۀ پیش‌ساخته‌ای استفاده کرد که این مدرسه قابلیت انتقال به جاهای دیگر را نیز داشته باشد. بنابراین این صحبت‌ها نشان می‌دهد که شفافیت و دلسوزی در برخی موارد وجود نداشته است که همین امر موجب شده است نگاه‌ها نسبت به کل قضیه زیر سؤال برود.

چرا صبحانۀ مدارس اجرایی نمی‌شود؟

 وی در ادامه با اشاره به لزوم دادن صبحانه به دانش‌آموزان به عنوان یک اقدام مهم در حوزۀ مدرسه‌یاری تصریح کرد: بحث دیگر این است که وقتی صحبت از این می‌شود که کار را به دست مردم بسپاریم، همه این حرف را می‌زنند اما در عمل یک مقاومت ناپیدایی به وجود می‌آید که شاید عمدی هم پشت آن وجود نداشته باشد. از زمانی که آقای دکتر نوری وزیر آموزش و پرورش بود تا الان، آموزش و پرورش سه وزیر عوض کرده است. از آن زمان بحث مدرسه‌یاری به عنوان کاری که دولت باید انجام بدهد مطرح بود که باید نان غنی‌شده با شیر به دانش‌آموزان داده می‌شد. اما در این سه سال و نیم اتفاقی که افتاده این است که به 78 مدرسه عشایری در خراسان جنوبی هر روز صبح بدون کوچک‌ترین توقفی صبحانه می‌‎دهیم که این کار براساس پروتکل دانشگاه علوم‌پزشکی است. اما هنوز آموزش و پرورش کارش را در این زمینه آغاز نکرده است و اگر هم آغاز کرده است ما خبر نداریم و حتماً در سطح گسترده‌ای نبوده است که ما نمی‌دانیم و درگیر ماجرا نشده‌ایم. این موضوع نشان می‌دهد وقتی کار به مردم سپرده شود، کار چابک می‌شود. چابک بودن مؤسسات خیریه و خیرین مدرسه‌ساز موجب می‌شود دانش‌آموز زودتر به چیزی که لازم دارد برسد.

عدم نظارت صحیح ناظران بر پروژه‌های مدرسه‌سازی

 تقی‌پور اظهار داشت: موضوع دیگر مربوط به یکسری برآوردهای نادرست از طرف سازمان نوسازی مدارس در هنگام استعلام قیمت است؛ یعنی برآوردی می‌شود و پروپوزال را بر آن اساس می‌نویسیم و می‌فرستیم، اما به یکباره قیمت‌ها تغییر می‌کند. این افزایش قیمت تا یک حدی که جهانی است و مربوط به ایران و شرایط قیمت دلار است قابل قبول است، اما از یک حدی به بعد مشخص است که دچار اشتباه مدیریتی شده‌ایم یا اینکه در قضیه ساده‌انگاری صورت گرفته است که استعلام انجام شده و ما نیز اطمینان حاصل کرده‌ایم و بر این اساس گفته‌ایم این اتفاق بیفتد. همچنین ما به پیمانکار سازمان نوسازی در استان‌ها اطمینان می‌کنیم و ترجیح می‌دهیم پول به پیمانکار همان استان واگذار شود تا در آنجا اشتغال‌زایی صورت بگیرد، اما الان در چند مدرسه با عدم نظارت صحیح ناظران بر پروژه‌ها مواجه هستیم. یعنی مدرسه‌ای داریم که یکسال بعد از افتتاح، سقف آن ریخته یا گرمایش آن مشکل پیدا کرده است. وقتی هم سؤال می‌کنیم، پاسخ درستی داده نمی‌شود.

 تغییرات مدیریتی و چالش‌هایی که در مسیر مدرسه‌سازی ایجاد می‌شود

 مدیرعامل مؤسسه خیریه نیک‌گامان جمشید گفت: موضوع بعدی تغییرات مداوم در پرسنل است. ما تا می‌آییم در استان‌ها و ستاد با مدیران، کارشناسان و ... عجین شویم، یکسری تغییر و تحولات رخ می‌دهد. در این صورت مجبور می‌شویم صحبت‌هایی که با افراد پیشین داشته‌ایم را با افراد جدید دوباره مطرح کنیم که موجب هدررفت انرژی می‌شود. موضوع بعدی نیز عبارت از تابلو و مهر مدارس است که بسیار مسئله جدی‌ای است. ما یک نامه برای آقای مهندس جعفری (مدیرعامل جامعه خیرین مدرسه‌ساز) فرستادیم و خواهش کردیم مدارسی که ما کار آن‌ها را انجام داده‌ایم را استعلام کنید و بگویید که تابلو و مهر به نام خیّر خورده است یا نه، چون خیّر تابلو را می‌بیند اما باید مهر نیز به نامش باشد. این‌ها مسائل مهمی است که باید در موردش خیلی جدی صحبت کنیم.

 وی در ادامه افزود: یک مسئله دیگر که شاید از همه این مسائل مهم‌تر باشد این است که وقتی ساخت مدرسه به اتمام رسید و به آموزش و پرورش تحویل داده شد، نقش اداره نوسازی تمام می‌شود؛ یعنی تمام بحث، صحبت و کار ما با سازمان نوسازی مدارس و جامعه خیرین مدرسه‌ساز بوده است اما وقتی مدرسه تحویل داده شد، دیگر در اختیار آموزش و پرورش است که تصمیم می‌گیرد چه اتفاقی بیفتد. نکته دیگر اینکه در حوزه مدرسه‌یاری هم ساحت‌های مختلفی وجود دارد و اتفاقاً در مدرسه‌یاری کار دشوارتر است. صبحانه دادن و غذا دادن به دانش‌آموزان شاید بخش بسیار آسان قضیه باشد اما اینکه مدارس چطور تجهیز شود، هنرستان به کنار صنعت برود، نه اینکه صنعت وارد هنرستان شود، در کتب درسی و تغییر محتوای آن چگونه عمل شود و مسائلی از این دست اهمیت بیشتری نسبت به تغذیه محسوب می‌شوند. هرچند که آموزش و پرورش سند تحول دارد و این سند اثرگذار است اما فکر نمی‌کنم آنطور که دربارۀ تحول بنیادین ذهنیت وجود داشت، این اتفاق افتاده باشد.

 استراتژی دولت در مدرسه‌سازی مشخص باشد

 تقی‌پور در جمع‌بندی صحبت‌های خود گفت: باید به اقدام آقای رئیس جمهور دربارۀ مدرسه‌سازی که از آن سخن گفته شد اشاره کنم و بگویم استراتژیشان در مدرسه‌سازی چیست؟ آیا این است که همه را پای کار آورند؟ در اینصورت نیت بسیار زیبا است، ولی چه کسی با ما حرف می‌زند؟ آمارها حرف می‌زنند و در اینصورت شاید باید آن استراتژی به نوعی حمایت‌طلبی باشد که در این زمینه نیز کارگاه‌هایی برگزار می‌کنیم که به چه شکلی بشود برای انجام کارها از خیرین پول گرفت. این کار یک علم است و صرفاً اینطور نیست که دور هم جمع شویم. اینکه آقای رئیس جمهور بنا بر تواضع می‌گوید من هم کارگرِ این کار هستم، از این صرفاً استنباط نشود که رئیس جمهور بیاید و کار کند، بلکه برنامه‌های دیگر استراتژیک که تغییر نوع نگاه است نیز باید وجود داشته باشد.

 وی اظهار داشت: وجود افرادی مانند دکتر درمان برای مشورت به سازمان نوسازی مدارس مفید است. من و خانم گیتی‌نژاد شاید درگیر جواب دادن به خیّر و مُهر و تابلوی مدرسه هستیم، اما از آن طرف می‌توانیم با مشورت گرفتن از افراد آگاه موضوعات دیگر را پیش ببریم. مورد دیگر مشارکت با دولت است. مهندس بوربور همیشه می‌گفتند اگر می‌خواهی مدرسه بسازی یک مدرسه سه‌کلاسه را خودت بساز به جای اینکه بروی و یک مدرسه شش‌کلاسه با دولت بسازی. بنابراین پول خیّر با پول دولت نباید قاطی شود؛ زیرا مشخص نیست که پول دولت چه زمانی تأمین می‌شود و وقتی تأخیر ایجاد شد، خیّر ناراضی می‌شود و دیگر مدرسه نمی‌سازد.