به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، نشست خبری «رونمایی از طرح ملی ارتقای مهارت و هم‌افزایی ویژۀ مؤسسات خیریه و سمن‌ها»، دوشنبه 30 مهرماه در مرکز خیر ماندگار برگزار شد.

 در این مراسم که با حضور اصحاب رسانه همراه بود، حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی دیانی؛ مدیرعامل بنیاد خیریۀ راهبری آلاء، حجت‌الاسلام والمسلمین علی ملانوری؛ مدیر مرکز خیر ماندگار، دکتر محسن ولیئی؛ معاون مشارکت‌های مردمی سازمان امور اجتماعی کشور، دکتر رضا درمان؛ مدیرعامل مؤسسه ابتکار و توسعه نوید، علیرضا آتشک؛ مدیر شبکۀ ملی نیکوکاری و مؤسسات خیریه و دکتر محمد طاهانژاد؛ مدیر آکادمی خیر ایران به ایراد سخن پرداختند.

 حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی دیانی؛ مدیرعامل بنیاد خیریۀ راهبری آلاء به عنوان نخستین سخنران این مراسم، ضمن خوش‌آمدگویی به حاضران در جلسه بیان کرد: خدا را شاکریم که به ما توفیق داد تا پس از سال‌های متمادی که بنیاد خیریه راهبری آلاء و مجموعه خیر ماندگار تلاش کردند که فضای خیر کشور را دانش‌بنیان مدیریت کنند و کارهای علمی در این زمینه انجام شود، خیریه‌ها و شخصیت‌های دیگری هم در این زمینه به ما پیوستند و امروز در کشور این دغدغه ایجاد شده است. اهمیت این موضوع از آنجایی است که ملت نیکوکاری هستیم و آموزه‌های دینی هم به ما یاد داده است که نیکوکارانه زندگی کنیم. ملت ایران در طول سالیان متمادی در عرصه‌های مختلفی نشان داده‌اند که می‌توانند از حیث نیکوکاری سرآمد ملت‌های دنیا باشند.

 جای خالی مدیریت علمی خیر و خیریه

 وی در ادامه افزود: اما با وجود فعالیت‌های صورت‌گرفته، دیدیم که جای این موضوع خالی بود که مدیریت خیر و خیریه را بتوانیم به صورت علمی پیش ببریم. مجموعه خیر ماندگار حدود یک دهه است که در این زمینه فعالیت‌های مختلفی داشته و دارد. برای نمونه ما پژوهشکده‌ای داریم که تنها پژوهشکده‌ای است که در زمینه نیکوکاری فعالیت می‌کند. همچنین مجموعه آکادمی خیر ایران را داریم که در این زمینه، آموزش‌های فراوانی ارائه می‌کند و کم‌وبیش در استان‌های مختلف نیز فعالیت‌هایی داشته‌ایم. اما اینکه به صورت جامع و کامل و در طول یک سال یعنی از امروز تا 30 مهر سال 1404 در تمام استان‌های کشور این برنامه و آموزش‌های کارگاهی را با همکاری دوستان عزیزمان به صورت حضوری و مجازی برگزار کنیم کار جدیدی محسوب می‌شود. مخاطبان ما که خیرین و خیریه‌ها هستند در این آموزش‌های حضوری و مجازی شرکت می‌کنند و اگر در آزمون بعد از برگزاری این آموزش‌ها و کلاس‌ها موفق شوند، مدرک معتبری هم تقدیم آن‎‌ها خواهد شد. 

 مدیرعامل بنیاد خیریۀ راهبری آلاء با اشاره به انتشار نتایج این آموزش‌ها بیان کرد: این‌ها در سامانه ضبط می‌شود و مؤسساتی که در این طرح شرکت می‌کنند، می‌توانند به صورت غیرحضوری این آموزش‌ها را ببینند. همچنین قرار است که این آموزش‌ها به کتاب هم تبدیل شود. چون چند سال است که این آموزش‌ها را داشته‌ایم و الان به صورت جامع قرار است در مدت یک سال همه استان‌ها را آموزش بدهیم. برگزاری کلاس‌های آموزشی نیز تاکنون بازخوردهای خوبی داشته است و این بازخوردها و ابراز رضایت‌مندی‌ها بیش از حد انتظارات بنده بوده است.

 نقش بی‌بدیل‌ خیریه‌ها در توسعه

 در بخش دیگری از این مراسم، علیرضا آتشک؛ مدیرعامل شبکۀ ملی مؤسسات نیکوکاری و خیریه و مدیرعامل مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر به ایراد سخن پرداخت و گفت: در ایران دغدغه کار خیر سال‌ها وجود داشته است و در همه جای دنیا اعم از کشورهای توسعه‌یافته یا در حال توسعه، نقش سازمان‌های مردم‌نهاد، بی‌بدیل است. آینده دنیا توسط حلقه‌های میانی و مردم رقم می‌خورد و توسعه اقتصادی و سیاسی در گرو توسعه اجتماعی قرار دارد. در کشورهایی مانند آمریکا، دو و نیم میلیون سازمان مردم‌نهادِ ثبت‌شده فعالیت می‌کنند و در هند تعداد ان‌جی‌اوها حدود یک و نیم میلیون است. در برخی کشورهای اسکاندیناوی نیز شرایط به نحوی است که یک نفر، سه سازمان مردم‌نهاد دارد.

 آتشک در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به دلایل اهمیت فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد بیان کرد: کار مشارکتی موجب توسعه فعالیت جمعی می‌شود که نتیجه چنین توسعه‌ای، اعتمادسازی است که کشور ما امروز به آن نیاز دارد. بر این اساس، یکی از خروجی‌های این فعالیت‌ها، وفاق و همدلی خواهد بود و به بیان دیگر می‌توان گفت که یکی از خروجی‌های مهم، در کنار یکدیگر کار کردن است. در بسیاری از اوقات، فعالیت خیریه‌ها را فقط در خدمتی که به مخاطبین خود ارائه می‌دهند می‌بینیم، اما جمعی که با گرایش‌های مختلف کنار هم جمع می‌شوند و هدفی مانند مدرسه‌سازی یا کاهش درد افراد دارای سرطان را رقم می‌زنند، حال خودشان در وهله اول خوب می‌شود که این جزء بالاترین لذت‌ها محسوب می‌شود. روانشناسان می‌گویند دگرمداری است که بالاترین لذت‌ها را در پی دارد و موجب می‌شود حال آدم خوب شود. 

 وی تصریح کرد: در ایران نیز خیلی از فعالیت‌ها در قالب کار خیر به صورت جهادی، ثبت‌شده، سمن و خیریه جریان دارد اما طبق آمار، حدود 30 هزار سازمان مردم‌نهاد و خیریه داریم که 11 هزار سازمان‌ در وزارت کشور و 9 هزار سازمان نیز در سازمان بهزیستی ثبت شده است. 80 درصد فعالیت‌ها و خدمات سازمان بهزیستی کشور که یکی از بزرگ‌ترین سازمان‌ها اجتماعی کشور محسوب می‌شود را مراجع غیردولتی و خیریه‌ها انجام می‌دهند. یکی از مهم‌ترین نیازهای سازمان‌های مردم‌نهاد، تربیت نیروی انسانی است؛ توضیح اینکه مردم خیراندیش حاضر بودند که برای ساز و ساز و مواردی از این دست هزینه کنند اما یک موضوعی که همیشه مغفول بوده، تربیت نیروی انسانی است. متأسفانه در دانشگاه امکانی برای تربیت مدیر سازمان مردم‌نهاد نداریم. وقتی از اهمیت تربیت مدیر سازمان مردم‌نهاد صحبت می‌کنم به این دلیل است که یک مؤسسه خیریه در کشور، 45 هزار کودک سرطانی را تحت پوشش دارد یا برخی مؤسسات را داریم که یک‌سوم مدارس کشور را می‌سازند. پس اهمیت آموزش به این دلیل است و بر همین اساس به این طرح نیاز بوده است.

 طرحی که سطح بلوغ سازمان‌های مردم‌نهاد را افزایش می‌دهد

 آتشک در ادامه به مهم‌ترین دستاورد برگزاری این طرح اشاره کرد و گفت: مهم‌ترین دستاورد این طرح، ارتقاء سطح بلوغ سازمان‌های مردم‌نهاد است. خیریه‌ها کارایی بیشتری دارند و بر همین اساس سرفصل‌های آموزشی کوتاه‌مدتی برای ارتقاء سطح بلوغ آن‌ها طراحی شده است تا سازمانِ خود را به بهترین شکل مدیریت کنند؛ زیرا پول مردم امانتی از جانب مردم به خیریه‌ها است و معتقدیم که هر هزار تومان، باید منجر به تولید 10 هزار تومان خدمت شود و چنین نسبتی میان کمک و خدمت برقرار باشد. شبکه ملی نیکوکاری و مؤسسات خیریه نیز با تمام توان و ظرفیتی که دارد، به انجام این طرح کمک می‌کند و در زمینه‌هایی نظیر تأمین فضای فیزیکی و ... پای کار هستیم و امیدوارم این اقدام موجب توسعه ایران و تقویت همدلی شود.

 دکتر رضا درمان؛ مدیرعامل مؤسسه ابتکار و توسعه نوید سخنران دیگر این مراسم بود و در ابتدا با تشکر از بنیاد خیریه راهبری آلاء که نسبت به انجام این طرح مهم تلاش کرده است تا باری را از روی زمین بردارد، گفت: نکته مهم این است که کاری که آکادمی خیر ایران انجام می‌دهد فقط آموزش نیست، بلکه یک کار بزرگ‌تری است و آن هم ترویج فرهنگ یاد گرفتن و رشد در سازمان‌های مردم‌نهاد است. داریم یک دوره گذار را می‌گذرانیم و آن هم عبور از روش‌های مرسوم به روش‌های نوین است.  ما به روش‌های مرسومی عادت کرده‌ایم و باید از آن‌ها عبور کنیم. رشد بهره‌وری از این مسیر حاصل می‌شود. موضوعاتی از جنس خلق اثرگذاری و اندازه‌گیری اثرگذاری نیز از همین مسیر به دست می‌آید. شاید تعداد سازمان‌های مردم‌نهاد و خیریه ما به نسبت دنیا کمتر باشد، اما باید روی پارامترهای دیگری به غیر از افزایش تعداد سازمان‌ها تمرکز کنیم که عبارت از رشد کیفیت سازمان‌ها است. بنابراین ارزش انجام این طرح، ترویج چنین فرهنگی است.

 در اجرا نه اما در حمایت‌گری ورود می‌کنیم

 وی در ادامه با اشاره به نقش خود و مجموعه تحت مدیریتش در این طرح بیان کرد: امروز من هم در اینجا هستم تا به این ترویج فرهنگ کمک کنم. ما یک مؤسسه خیریه هستیم و برای ارائه خدمت تصمیم متفاوتی گرفته‌ایم و آن اینکه از ایده‌های اثرگذار حمایت می‌کنیم؛ یعنی می‌گردیم و کسانی که کارهای درجه یک انجام می‌دهند را حمایت می‌کنیم. امروز هم با افتخار در این طرح حضور داریم؛ زیرا این کار می‌تواند اثرگذاری اجتماعی خوبی در سطح ملی داشته باشد و می‌تواند بانی ترویج این تفکر و راهبر این تغییر باشد. به همین دلیل در کنار دوستان هستیم. البته در زمینه اجرا توانی نداریم، اما در حمایت‌گری می‌توانیم ورود کنیم.

 درمان تصریح کرد: ما نقطه اثرگذاری را طراحی مداخلات اثرگذار و اندازه‌گیری اثرگذاری اجتماعی گذاشته‌ایم. در سطح کلان حکومت هم رهبری می‌گویند شما نگویید چه کرده‌ایم، بگویید کار شما چقدر اثرگذار بوده است. پس این مهم است که بتوانیم این نکته را ترویج کنیم و ذهن‌ها را به این سمت ببریم که کارمان چقدر مهم و اثرگذار است. امیدوارم این پروژه یک ساله شروعی برای طراحی مداخلات با عمق بیشتر باشد. البته اولین مورد نبوده است و آخرین مورد هم نخواهد بود و یک سفر را با یکدیگر طی خواهیم کرد.

 نیاز امروز نهادهای خیریه هم‌افزایی و شبکه‌‌سازی

 در بخش دیگری از مراسم، حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی ملانوری؛ مدیر مرکز خیر ماندگار (وابسته به بنیاد خیریۀ راهبری آلاء) به ایراد سخن پرداخت و گفت: امروز به مسئله هم‌افزایی و شبکه‌سازی در میان نهادهای خیریه به شدت نیاز داریم. ظرفیت‌های فراوان پراکنده‌ای که به کار گرفته می‌شوند؛ اعم از روش‌ها و مکانیزم‌های سنتی یا روش‌ها و مکانیزم‌های مدرن که در سال‌های اخیر دیده‌ایم موجب شبکه‌سازی می‌شوند و به این شبکه‌سازی نیاز داریم. شبکه ملی نیکوکاری و مؤسسات خیریه کنار این برنامه است که موجب خوشحالی است. یکی از کارکردهای این برنامه کمک به توسعه این شبکه و شبکه‌های مشابه است و نقطه متعالی این شبکه‌سازی، بستر جامعی است که به آن، نظام جامع ارجاع امر خیر در کشور می‌گوییم.

 وی تصریح کرد: براساس پیمایش‌هایی که انجام داده‌ایم، مؤسسات خیریه و نهادهای دولتی در جایگاه خوبی نیستند و شرایط به نحوی است که به افزایش اعتماد نیاز داریم و برای تحقق این هدف نیز باید بستری داشته باشیم که در آن نظام ارجاع امر خیر شفاف باشد؛ یعنی اگر یک نفر هزار تومان کمک کرد یا یک خرده‌خیّر در یک روستا یا یک شهری به سفره اقتصاد امر خیر کمک کرد، باید اثرش را ببیند. دیدن اثر کار خیر به این معنا است که با توسعه شفافیت و توسعه بسترهای مبتنی بر اطلاع‌رسانی، آی‌تی، دانش و تکنولوژی جدید، این شفایت را به مردم هدیه بدهیم. یکی از کمک‌های بزرگ این طرح به واسطه این سفر و گردش یک ساله که اساتید به همه استان‌ها سفر خواهند کرد این است که شبکه‌های نیکوکاری توسعه می‌یابند و موجب توسعه زیرساخت‌های کلان هم خواهد شد تا کار ارجاع امر خیر را شفاف‌تر به مردم ارائه بدهد.

 باید همه استان‌ها درگیر آموزش شوند

 دکتر محمد طاهانژاد؛ مدیر آکادمی خیر ایران (وابسته به بنیاد خیریۀ راهبری آلاء) نیز ضمن ارائه توضیحاتی کلی دربارۀ طرح بیان کرد: در این چند سال بحث توانمندسازی و آموزش خیریه‌ها را در دستور کار قرار داده‌ایم و فعالیت‌های جدی و با کثرت مطلوبی را داشته‌ و داریم. برای نمونه هر هفته دوشنبه‌ها در تهران یک کارگاه برای مؤسسات خیریه داریم که به صورت حضوری و مجازی برگزار می‌شود. همچنین یک دورهمی به نام «یک چای، یک تجربه» داریم و افزون بر این‌ها، یک برنامه بازدید از مؤسسات خیریه را هم در دستور کار داریم. اما نیاز است که در کنار تهران، سایر استان‌ها هم این اهمیت را درک کنند و در کنار ما باشند. بر همین اساس طرح ملی ارتقای مهارت و هم‌افزایی مطرح شد.

 طاهانژاد با اشاره به دو هدف اصلی طرح گفت: ما از برگزاری این طرح دو هدف اصلی را دنبال می‌کنیم؛ یکی ارتقای مهارت و آموزش و دیگری هم‌افزایی در استان‌ها. از 70 عنوان کارگاه آموزشی که در آکادمی خیر ایران داریم، 16 کارگاه را پرنیازتر دانستیم که این‌ها ضبط شده‌اند و در بخش مجازی موجود هستند. هفته آینده این طرح را از استان قم آغاز می‌کنیم و سال بعد در تهران به این طرح پایان می‌دهیم. در این طرح بنا داریم تا به برگزاری این کارگاه‌ها بپردازیم که به صورت حضوری و مجازی است. در انتهای هر فصل نیز یک آزمون جامع داریم و کسانی که در آزمون موفق باشند، مدرک معتبری را دریافت می‌کنند.

 نقش مشارکت‌های اجتماعی در حکمرانی مناسب

 دکتر محسن ولیئی؛ معاون مشارکت‌های اجتماعی سازمان امور اجتماعی کشور و مدیرعامل مجمع خیرین کشور سخنران پایانی این مراسم بود. وی در ابتدا با تأکید بر اینکه نقش مؤسسات خیریه در مشارکت‌های اجتماعی و نقش مشارکت‌های اجتماعی در حکمرانی مناسب برجسته است، گفت: تشکل‌های مردم‌نهاد نمودی از فعالیت‌های مردمی است که در مأموریت‌ها و وظایف اصلی دولت به دولت کمک می‌کنند. این مؤسسات اقدامات مؤثری هم داشته‌اند. در سطح کشور بیش از 11 هزار تشکل از وزارت کشور مجوز گرفته‌اند. البته که 220 هزار تشکل به معنای عام داریم که همگی، نماد و نمودی از مشارکت مردم در حکومت‌داری است.

 وی در ادامه افزود: در سال‌های اخیر به این موضوع خیلی خوب پرداخته شده است. هم در دولت قبل و در سند تحولی دولت مردمی، یک سرفصل به نام مشارکت‌های اجتماعی آمده بود و به درستی ایفای نقش کرد و هم دولت فعلی رویکرد تشکل‌مداری دارد؛ زیرا هم رئیس جمهور، هم معاون راهبردی و هم دیگر مسئولان در وزارت‌خانه‌ها به تشکل‌ها توجه خوبی دارند و به نوعی برای اولین‌بار است که در انتصابات، تعدادی از نمایندگان تشکل‌ها در کارگروه‌های انتصابات حضور داشتند.

 معاون مشارکت‌های مردمی سازمان امور اجتماعی کشور تصریح کرد: با تلاش‌هایی که در سال‌های اخیر در سازمان امور اجتماعی صورت گرفته است، 11 هزار تشکلی که بیان شد، در چهارده موضوع و محور مختلف فعالیت می‌کنند که بزرگ‌ترین محور، خیریه و نیکوکاری است. در این زمینه هزار و 350 تشکل ایجاد شده است و عمدتاً هم خیریه‌ها که ایجاد می‌شوند، دو نوع ارتباط با ما برقرار می‌کنند؛ یکی ارتباط نظارتی است که ما باید براساس آیین‌نامه مصوب سال 1395 هیئت وزیران برای آن‌ها داشته باشیم و دقت کنیم که از اهداف اساسنامه‌ خود خارج نشوند و دومین همت ما هم این است که برای این‌ها کارهای حمایتی انجام بدهیم؛ اعم از حمایت‌های مالی، آموزی و معنوی.

 ولیئی گفت: حمایت‌های معنوی شامل نامه‌هایی است که به سازمان‌های مختلف در جهت کمک‌هایی که نیاز دارند ارجاع می‌دهیم. یک بخش هم کمک‌های حمایتی است که تشکل‌ها توسط سازمان‌های مختلف کمک‌هایی را برای انجام مأموریت‌هایشان دریافت می‌کنند. اما در زمینه کمک‌های آموزشی نقصانی وجود دارد و اعتراف می‌کنیم که نتوانستیم به صورت مجازی و به صورت تولید محتوای مناسب، آموزش‌های لازم را در برگزاری مجامع تشکل‌ها و برگزاری موضوعات مختلفی که موضوع فعالیت تشکل‌ها است برایشان انجام بدهیم. در اواخر سال گذشه طرحی را به نام طرح ملی نهضت مشارکت اجتماعی آغاز کردیم که در قالب این طرح، 18 هزار تشکل مردم‌نهاد اعم از آن‌هایی که از وزارت کشور یا از جاهای دیگر مجوز دارند، در قالب این طرح ثبت‌نام کردند و خودشان را معرفی کردند و مبنا و محور این طرح نیز شناسایی گروه‌های داوطلب اجتماعی در موضوعات مختلف و در کل کشور بود.

 وی در ادامه افزود: بر همین اساس، ارزیابی‌هایی صورت گرفت و 12 هزار تشکل در ارزیابی‌، حائز شرایط و شاخص‌هایی شدند که مشخص شد می‌توانیم با آن‌ها همکاری مشترک انجام بدهیم و یک شبکه گسترده با رویکرد اجتماعی را در کشور ایجاد کنیم که این‌ها در موضوعات مختلفی که ذیل کارگروه‌های شورای اجتماعی کشور هستند؛ مانند کارگروه اعتیاد، طلاق، کودکان کار، جلوگیری از خودکشی، مشارکت‌های اجتماعی، افزایش سرمایه اجتماعی، آسیب‌های نوپدید و ... . این‌ 12 هزار تشکل دسته‌بندی شدند. الان قالب خوبی شکل گرفته است و می‌توانیم بگوییم که در کدام‌یک از استان‌ها چه تعداد تشکل مردم‌نهاد در حوزه پیشگیری از خودکشی وجود دارد که می‌توانند نقش‌آفرینی کنند و در مأموریت دستگاه‌های متولی این کار، کمک کنند. تعداد زیادی از تشکل‌ها هم هستند که می‌توانند به عنوان همکار یا همیاران اجتماعی در این سازمان کار کنند. خوشبختانه قالب کار و اسامی این‌ها درآمده و دسته‌بندی‌ هم صورت گرفته است و دقیقا‌ مشخص شده است که حد و اندازه هریک از این‌ها چقدر است و چقدر می‌توانند در کاهش آسیب‌های اجتماعی کمک بکنند و این‌ها به کارگروه‌ها معرفی شدند.

 آموزش و توانمندسازی؛ یکی از برنامه‌های اصلی وزارت کشور

 معاون مشارکت‌های مردمی سازمان امور اجتماعی کشور تصریح کرد: نکته مهم اینکه، این‌ها تا انتهای عمر سازمانی خود نیازمند آموزش هستند. یکی از برنامه‌های اصلی‌ وزارت کشور نیز بر اساس وظایف ذاتی‌ای که دارد، آموزش و توانمندسازی این‌ها است. زمینه‌هایی را فراهم کرده‌ایم و از اساتید بهره برده‌ایم تا دانش تشکل‌های مردم‌نهاد افزایش یابد. یک کار خوبی هم امسال شروع کردیم؛ یعنی حدود دو ماه قبل پیشنهادی مطرح شد و دوستان در بنیاد خیریه راهبری آلاء تقبل کردند که امسال در 15 استان و شش ماه اول سال آینده نیز در 15 استان دیگر، طرحی تحت عنوان ارتقای مهارت‌افزایی و دانش‌افزایی تشکل‌های مردم‌نهاد را انجام دهند. یکسری از کارها را هم ما تقبل کردیم که عبارت بود از اطلاع‌رسانی و مواردی از این دست. اما اعزام مدرس، برگزاری آزمون و اعطای مدرک را هم بنیاد آلاء تقبل کرد.

 لازم به ذکر است که در پایان این مراسم، از پوستر طرح ملی ارتقای مهارت و هم‌افزایی ویژۀ مؤسسات خیریه و سمن‌ها رونمایی به عمل آمد.