لزوم هم‌افزایی خیریه‌ها در خراسان جنوبی/ منابع نیکوکاری نباید در موازی‌کاری هدر برود
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، در گوشه و کنار کشور عزیزمان، رودهای خروشان نیکوکاری و دگریاری جاریست و مردم با روحیۀ همدلی و از خودگذشتگی، نسبت به رشد و بهبود جامعۀ محلی خود تلاش می‌کنند، با این حال فضای رسانه‌ای کشور کمتر به این اخبار و اتفاقات توجه دارد. رسانۀ خیر ایران تلاش دارد تا به سهم خود، روایتگر ابعاد نیکوکاری از جای جای ایرانِ بزرگ باشد؛ بر این اساس هر هفته سه‌شنبه‌ها با یکی از فعالان مردم‌نهاد در استان‌های مختلف کشور گفتوگو و از مشکلات و نیازهای ویژۀ استان و کمّ‌وکیف نیکوکاری در آن محدوده پرسش خواهیم کرد.
این هفته با محمود گلندی؛ از فعالان نیکوکاری و مسئول خیریه «حضرت رسول‌الله» در شهرستان خوسف استان خراسان جنوبی به گفتوگو پرداخته‌ایم. وی که معلم و استاد دانشگاه است، پس از بازنشستگی به همراه همسرش وقت خود را صرف انجام امور خیر در جهت تحقق توان‌افزایی و توانمندسازی خانواده‌ها کرده است. آنچه در ادامه می‌خوانید؛ حاصل این گفت‌وگوست:
- چگونه وارد عرصه نیکوکاری شدید و چه عاملی باعث شد در کنار فعالیت‌های روزمره، به مردم و جامعه توجه بیشتری داشته باشید؟
من هیچ ادعایی دربارۀ نیکوکاربودن ندارم؛ به باور من، نیکوکاری مسیر کوتاه و مستقیم‌تری برای رسیدن به خداوند است و البته از هر کسی نیز برنمی‌آید. خوش به حال کسانی که در این مسیر گام‌های بزرگ برداشته‌اند. من معلم بودم و کلاس درس همیشه برای خودم هم آموختنی‌های زیادی داشت. توجه به دانش‌آموزان کم‌برخوردار مرا به این سمت سوق داد تا قدم‌های کوچکی در عرصه نیکوکاری بردارم.
پس از آن با خیریه حضرت رسول‌الله آشنا شدم و همان‌جا نیز تمرکزم بر مشکلات و نیازهای دانش‌آموزان بود. بعدها با نیک‌اندیشان مدرسه‌ساز در استان همکاری کردم. به نظر من، مدرسه‌سازی یکی از ارزشمندترین و ماندگارترین فعالیت‌های خیرخواهانه در ایران است که به‌صورت مستمر در سراسر کشور انجام می‌شود.
تأثیرگذارترین اقدام برای خانواده‌های تحت پوشش، توجه به مشاوره، امیدبخشی، تقویت باورها، احترام به شخصیت افراد و تشویق آنان به توانمندی و کار است.
بعد از بازنشستگی فرصت بیشتری یافتم تا به‌طور جدی در مجموعه خیریه حضرت رسول فعالیت کنم. به همراه همسرم شعبه‌ای از این خیریه را در شهرستان خوسف راه‌اندازی کردیم. هر دوی ما تمام توان و وقت خود را همانند دوره اشتغال‌مان صرف مدیریت و پیشبرد فعالیت‌های این خیریه می‌کنیم؛ چراکه باور داریم توجه به هم‌نوع و حتی کمک در کوچک‌ترین سطح نیز نزد خداوند بی‌پاداش نمی‌ماند.
طی این سال‌ها به این نتیجه رسیده‌ایم که تأثیرگذارترین اقدام برای خانواده‌های تحت پوشش، توجه به مشاوره، امیدبخشی، تقویت باورها، احترام به شخصیت افراد و تشویق آنان به توانمندی و کار است. از نگاه من، نیکوکاری پیش از هر چیز به خودِ انسان کمک می‌کند تا مسیر الهی‌اش را بهتر پیدا کند.
- به نظر شما مهم‌ترین چالش‌های استان خراسان جنوبی که خیرین و خیریه‌ها می‌توانند در آن نقش‌آفرین باشند، چیست؟
به باور من، اولویت نخست استان مسئله اشتغال و تقویت کسب‌وکارهای خرد و خانگی است. با وجود مشکلات اقتصادی و بحران‌هایی که هر روز گسترده‌تر می‌شود، با وجود تمام تلاش‌های خیریه‌ها و انجمن‌های حمایتی، همچنان بهترین راهکار برای عبور از مشکلات، ایجاد درآمد پایدار و توانمندسازی مردم است. باید بپذیریم که گاهی مسیر نیکوکاری را اشتباه رفته‌ایم. برای مثال، توزیع بی‌رویه سبدهای معیشتی با وجود اینکه کار خیری است گاهی باعث شده برخی از خانواده‌های روستایی کمتر به سمت کار و تلاش بروند و چشم‌انتظار دریافت کمک بمانند. این رویکرد با فرهنگ کار و تلاش که در اسلام به آن تأکید شده، مغایرت دارد. بنابراین ضروری است مسیر نیکوکاری را اصلاح کنیم و بستری فراهم شود تا مردم بدانند که با تلاش خود می‌توانند بخش زیادی از نیازهایشان را تأمین کنند.
دومین نیاز مهم استان، مسئله درمان است. هزینه‌های درمانی بالا، شرایط اقلیمی سخت، خشکسالی، گردوغبار و تغییرات آب‌وهوایی سبب شده مراجعه‌کنندگان بسیاری برای دریافت کمک‌های درمانی داشته باشیم؛ مراجعه‌کنندگانی که گاهی پرداخت هزینه‌هایشان از توان خیریه‌ها نیز خارج است.
اولویت نخست استان خراسان جنوبی، مسئله اشتغال و تقویت کسب‌وکارهای خرد و خانگی است. با وجود مشکلات اقتصادی و بحران‌هایی که هر روز گسترده‌تر می‌شود، با وجود تمام تلاش‌های خیریه‌ها و انجمن‌های حمایتی، همچنان بهترین راهکار برای عبور از مشکلات، ایجاد درآمد پایدار و توانمندسازی مردم است.
سومین اولویت، حمایت از دانشجویان و دانش‌آموزان مستعد اما کم‌برخوردار است. این جوانان آینده‌سازان ایران هستند و هر حمایتی از آن‌ها، سرمایه‌گذاری مستقیم برای آینده کشور است. رشد و پیشرفت این افراد می‌تواند چندین خانواده را از چرخه نیازمندی خارج کند. توجه به مسکن خانواده‌های نیازمند و تأمین سبدهای غذایی ضروری نیز از دیگر حوزه‌های مهم فعالیت خیرین است. در تمامی این اقدامات باید کرامت انسانی حفظ شود. افرادی که قرار است به آن‌ها کمک شود، ابتدا باید خودباوری پیدا کنند، توانمندشدن را بیاموزند و بدانند که می‌توانند روی پای خود بایستند. وظیفه ما تنها همراهی و هدایت آن‌ها در این مسیر است.
-وضعیت خیریه‌ها در استان خراسان جنوبی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ نقاط قوت و ضعف آن‌ها چیست؟
امروزه تعداد خیریه‌ها رو به افزایش است و خوشبختانه افراد زیادی وقت خود را صرف امور خیر می‌کنند. در خراسان جنوبی نیز خیریه‌های متعددی فعال‌اند؛ از خیریه‌های مدرسه‌ساز و خیرین سلامت گرفته تا شعبه‌های خیریه‌های کشوری مانند آبشار عاطفه‌ها و امام علی (ع). همچنین بسیاری از محلات و مساجد نیز خیریه‌های بومی خود را دارند. اما یکی از مشکلات جدی، موازی‌کاری است. خیریه‌ها و حتی سازمان‌های رسمی حمایتی مانند کمیته امداد و سازمان بهزیستی باید هماهنگ‌تر عمل کنند.
مشکل دیگر، تعدد نهادهای صادرکننده مجوز است که سبب عدم انسجام و نبود یک مرجع واحد برای رصد فعالیت‌ها می‌شود و این امر مانع ایجاد هم‌افزایی در سطح استان است. وقتی هم‌افزایی وجود نداشته باشد، بخشی از منابع در فعالیت‌های مشابه صرف می‌شود؛ برای نمونه، در آغاز سال تحصیلی بسیاری از خیریه‌ها تنها لوازم‌التحریر تهیه می‌کنند، در حالی‌که شاید برخی خانواده‌ها نیازهای مهم دیگری داشته باشند.
- با توجه به اینکه کمک‌های موقت اثر بلندمدت ندارند، چه برنامه‌هایی برای توانمندسازی افراد داشته‌اید؟
ما باید به سمت توانمندسازی حرکت کنیم. تعداد خانواده‌هایی که تنها به کمک‌های کوتاه‌مدت نیاز دارند زیاد نیست و بهترین کار این است که خانواده را به مسیر اشتغال، توسعه شغل موجود یا تحصیل فرزندانشان هدایت کنیم. وقتی توانمندسازی به نتیجه برسد، خانواده می‌تواند روی پای خود بایستد و معیشت پایدار ایجاد کند. از فعالان نیکوکاری نیز تقاضا دارم که در نخستین گام، توانمندسازی را بر کمک‌های موقت ترجیح دهند.
معرفی خیریه‌ها نوعی امر به معروف و ترویج کارهای خیر است. اگر معرفی نشویم، چگونه می‌توانیم نیکوکاران جدید را جذب کنیم؟ چگونه مردم را به فعالیت نیکوکارانه تشویق کنیم؟
- فعال‌ترین خیریه‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد استان کدام‌اند؟
خیریه‌ها و سمن‌های فعال در استان کم نیستند. اگرچه از همه آن‌ها اطلاع کامل ندارم، اما آنچه می‌دانم این است که مجمع خیرین مدرسه‌ساز، مجمع خیرین سلامت و مراکز توانبخشی استان فعالیت گسترده و قابل تقدیری دارند و از جمع زیادی از افراد دارای معلولیت مراقبت می‌کنند.
- آیا رسانه‌ها به اندازه کافی اخبار نیکوکاری استان را پوشش داده‌اند؟ برای افزایش دیده‌شدن چه پیشنهادی دارید؟
همیشه برایم سؤال بوده که چرا در گزارش‌های رسانه‌ای از فعالیت‌های خیریه‌ها نامی برده نمی‌شود. این مسئله باعث شده رغبت کمتری برای حضور در رسانه‌ها داشته باشم. در خراسان جنوبی گاهی گفته می‌شود که معرفی خیریه‌ها جنبه تبلیغاتی دارد، در حالی که خیریه‌ها کاری جز انجام امور خیر نمی‌کنند. اتفاقاً معرفی خیریه‌ها نوعی امر به معروف و ترویج کارهای خیر است. اگر معرفی نشویم، چگونه می‌توانیم نیکوکاران جدید را جذب کنیم؟ چگونه مردم را به فعالیت نیکوکارانه تشویق کنیم؟
پیشنهادم این است که این حساسیت‌ها کاهش یابد تا مردم بدانند خیریه‌ها چه ظرفیت‌هایی دارند. رسانه‌ها می‌توانند نقش مهمی در اطلاع‌رسانی، ایجاد هم‌افزایی بین خیریه‌ها و کاهش دوباره‌کاری‌ها ایفا کنند. مسئولان نیز باید بیش از گذشته از خیریه‌ها حمایت کنند، چون بخش قابل توجهی از بار دستگاه‌های حمایتی را بر دوش می‌کشند. فعالان نیکوکاری نیز باید همیشه به یاد داشته باشند که پشتوانه اصلی آن‌ها مردم‌اند و جلب اعتماد مردم مهم‌ترین سرمایه خیریه‌هاست.