انیمیشن «ربات وحشی»؛ روایتگر جدایی‌ناپذیربودن مهربانی از زندگی بر کرۀ زمین

 به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، انیمیشن «ربات وحشی» محصول سال ۲۰۲۴ میلادی، کاری از کریس سندرز با اقتباس از کتابی با همین نام از پیتر براون است. این اثر داستان رباتی به نام «رازِم ۷۱۳۴» است که با نام کوتاه «راز» صدایش می‌زنند. در جریان طوفانی سهمگین، چند ربات چندمنظوره از یک کشتی جدا می‌شوند و سر از جزیره‌ای ناشناخته درمی‌آورند؛ جزیره‌ای خالی از انسان که حیوانات گوناگونی در آن سکونت دارند. درنهایت از میان این ربات‌ها، تنها رازِم ۷۱۳۴ سالم می‌ماند. درست از همین‌جاست که مأموریت راز، با همه شگفتی‌هایش، آغاز می‌شود.

 روزی یک خرس وحشی به راز حمله می‌کند. هنگام فرار، راز به‌شکل تصادفی لانه غازی را ویران می‌کند و از بد ماجرا، همه تخم‌های غاز بینوا نابود می‌شوند؛ البته به‌جز یکی. هم‌زمان، روباه گرسنه‌ای به نام «فنک» قصد دارد تخم بازمانده را بدزدد. راز اما تصمیم می‌گیرد از تخم محافظت کند. خیلی زود جوجه‌غاز به دنیا می‌آید و پیوندی عجیب و دلنشین میان او، راز و روباه ایجاد می‌شود. راز نام جوجه‌غاز کوچک را «پینک‌تیل» می‌گذارد و با راهنمایی روباه و یک صاریغ مادر، یاد می‌گیرد چگونه از او مراقبت کند.

 در روند داستان، پینک‌تیل، با وجود تفاوت‌هایش با دیگر غازها و ماجرای تلخ کشته‌ شدن مادرش، راز را می‌بخشد و پرواز کردن را از او می‌آموزد. او دیر یا زود باید به گروه غازهای مهاجر بپیوندد. راز نیز با وجود دلتنگی و اشتیاقی که نسبت به او دارد، باید این شرایط را بپذیرد. پس از رفتن پینک‌تیل، فرصت خوبی برای پیوستن راز به ربات‌های هم‌نوعش فراهم می‌شود، اما راز تصمیم می‌گیرد در جزیره بماند تا پینک‌تیل بازگردد. به همین سبب، نبرد سنگینی میان تیم ربات‌های اعزامی و اهالی جزیره شکل می‌گیرد. راز با تمام وجود تلاش می‌کند تا در این نبرد حیوانات جزیره را یاری کند و خسارت‌ها را کاهش دهد. سرانجام، او به مبدأ خود بازگردانده می‌شود، اما در ژرفای وجودش همچنان محبت به پینک‌تیل و خاطرات او را زنده نگه می‌دارد.

 در مجموع، «ربات وحشی» داستانی با درون‌مایه همدلی جمعی، یادگیری و عواطف ناب مادرانه است که با الگوی «سفر قهرمان» جوزف کمبل هماهنگی دارد. از مراحل این سفر می‌توان به دعوت به ماجرا، مواجهه با آزمون‌ها و چالش‌ها، حضور راهنما، دگرگونی و رشد شخصیتی قهرمان و اثرگذاری او اشاره کرد. این مراحل، راز را از یک ماشین بی‌جان به موجودی با احساس، آگاه و مهربان بدل کرده است. در ادامه، به جزئیات سفر قهرمانی راز در انیمیشن «ربات وحشی» می‌پردازیم.

تحلیل بر اساس الگوی سفر قهرمان جوزف کمبل

 طبق نظریه‌ سفر قهرمان، اسطوره‌ها، افسانه‌ها و داستان‌های مقدس، ساختاری مشترک دارند. بر این اساس، جوزف کمبل الگویی بنیادین ارائه می‌دهد که بسیاری از روایت‌های قهرمانی از آن پیروی می‌کنند. این داستان‌ها تحول درونی انسان و مراحل سفر قهرمان از جهل به آگاهی، از وابستگی به آزادی و از ترس به عشق را بیان می‌کنند. درحقیقت، هر قهرمان بیرونی، نماد خود درونی انسان است که در مسیر شناخت خویش گام برمی‌دارد.

 در انیمیشن «ربات وحشی»، راز ابتدا رباتی با وظیفه و مأموریت مشخص است، اما به مرور و با آشنایی با موجودات جزیره، به‌ویژه پینک‌تیل، حس تعلق، دوست داشتن و عشق مادرانه را تجربه می‌کند. سپس با آرمانی فراتر از مأموریت اولیه خود، در راه بقای دیگر موجودات جزیره تلاش می‌کند. در این مسیر، راز، محبت را به‌عنوان مهارت کلیدی برای بقای جمعی می‌آموزد و به دیگران نیز یادآوری می‌کند.

مرحله جدایی

 راز در جریان طوفان از وظیفه اصلی خود دور می‌شود و در جزیره‌ای ناشناخته فرود می‌آید. ورود به این محیط تازه، آغاز مرحله جدایی و ورود به قلمروی ناشناخته است که راز باید با آن کناربیاید.

دعوت به ماجراجویی

 ورود راز به جزیره و آشنایی با پینک‌تیل، دعوتی غیرمنتظره با هدف ترک مأموریت رباتی اوست؛ چرا که در جزیره وظیفه‌ای تازه برای او در حال تعریف شدن است. او حالا موظف به مراقبت، آموزش و غذا دادن به پینک‌تیل است؛ وظیفه‌ای که بعدها تجربه‌ای سرشار از عشق مادرانه را برای راز رقم می‌زند. راز در ابتدا می‌کوشد وظایف خود را به‌خوبی انجام دهد و در جزیره مفید باشد، اما حیوانات از او می‌ترسند و به نظر می‌رسد نیازی به کمکش ندارند. با این حال، او با یادگیری زبان حیوانات، به تجربه‌هایی تازه دست پیدا می‌کند و سعی می‌کند محیط پیرامونش را بهتر بشناسد.

امتناع از دعوت

 در آغاز، راز از پذیرش مسئولیت جدیدش امتناع می‌کند، اما فنک به او یادآوری می‌کند که نگهداری از جوجه‌غاز بر عهده اوست. مقاومت راز، نماد مقاومت خودآگاه در برابر تغییر و رویارویی با احساسات تازه است. از سوی دیگر، فنک و صاریغ به‌عنوان نماد خرد و راهنمایی، راز را در مسیرش حمایت می‌کنند که معادل یاری ماورایی در الگوی سفر قهرمانی است.

عبور از نخستین آستانه

 تجربه ورود به محیط تازه و وابستگی تدریجی راز به پینک‌تیل و فنک، نماد ورود به قلمروی ناشناخته و تجربه دنیایی عاطفی و سرشار از احساسات عمیق است. پینک‌تیل از همان لحظه تولد، ربات را مادر خود می‌پندارد و این سه موجود به‌تدریج با هم پیوندی عمیق و سرشار از محبت می‌سازند. در این مسیر، روشن می‌شود که روباه نیز موجودی تنها و نیازمند عشق و محبت است. به‌علاوه، راز درمی‌یابد که مهربانی یکی از مهارت‌های حیاتی زندگی است و برای خود نقش مراقبت از دیگران و عشق ورزیدن را تعریف می‌کند.

مرحله شکم نهنگ

 وقتی ربات‌های دیگر قصد بازگرداندن راز را دارند، راز درمی‌یابد که دلش برای پینک‌تیل تنگ شده و باید به جزیره بازگردد. این مرحله بیانگر تجربه مرگ، تولد دوباره و پی بردن قهرمان به مأموریت واقعی خود است؛ تجربه‌ای که سبب می‌شود راز به حس عشق و دلبستگی خود نسبت به اطرافیانش، به ویژه پینک‌تیل، پی ببرد. سرانجام، هنگامی که ربات‌های دیگر برای اعزام او می‌آیند، راز درمی‌یابد که پینک‌تیل نیز هنوز دلبسته اوست و گفت‌وگوهای نیمه‌تمامی میانشان باقی مانده است. او حتی بعد از پاک شدن حافظه‌اش هم این عشق را فراموش نمی‌کند.

مرحله تشرف

 راز با آزمون‌ها و نیروهای متضادی روبه‌رو می‌شود تا به آگاهی برسد. او باید برای دفاع از موجودات جزیره با ربات‌های دیگر بجنگد و شرایط سخت پس از طوفان را مدیریت کند. پینک‌تیل در این راه الهام‌بخش راز است. از سوی دیگر، عشق مادرانه راز نیروی محرکش برای عبور از چالش‌ها به شمار می‌رود. سرانجام راز درمی‌یابد که باید تعادلی میان مأموریت اصلی رباتیک خود و عشق به دیگران برقرار نماید.

پاداش نهایی و بازگشت

 آموزش پرواز به پینک‌تیل، نجات جزیره و ایجاد اتحاد میان حیوانات، مهم‌ترین دستاوردهای راز در این سفراند که درنهایت به شکل نمادین ذهن را به سوی خودشناسی شخصیت راز معطوف می‌کنند. راز تمایل ندارد جزیره را ترک کند، اما پس از پذیرش ضرورت بازگشتش، با کمک ربات‌های دیگر به مبدأ خود بازمی‌گردد. حالا او باید میان دنیای ربات‌ها و دنیای جزیره تعادلی پیدا کند و بیاموزد عشق به پینک‌تیل را در وجودش حفظ کند و دیگر تنها به منطق ماشینی‌اش وابسته نباشد.

 در نهایت، انیمیشن «ربات وحشی» روایتگر مسیر تحول شخصیت‌ها با کمک نیروی شکست‌ناپذیر مهربانی است؛ مسیری که با الگوی سفر قهرمان جوزف کمبل مطابقت دارد و پیام انسانی و زیست‌محیطی تازه‌ای را به مخاطبان خود هدیه می‌کند؛ این‌که مهربانی و همدلی می‌توانند بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی انسان و دست‌سازه‌های انسان باشند که به بقای همه موجودات می‌انجامند.

منبع: انیمیشن ربات «وحشی» محصول 2024 / کتاب «قهرمان هزارچهره»، اثر جوزف کمبل

یادداشت از نیلوفر بختیاری