اعطای مستقیم کمک نقدی؛ راهکاری که مدافعان و البته منتقدان بسیار دارد
به گزارش پایگاه خبری تحلیل خیر ایران و بر اساس آمار‌های رسمی، بیش از ۳۵۰ هزار نفر در انگلستان با پدیده بی‌خانمانی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. در مواجهه با این چالش بزرگ، خیریه‌های مختلف رویکرد‌های متفاوتی را در پیش گرفته‌اند. یکی از این روش‌ها، ارائه کمک‌های نقدی مستقیم و بدون شرط به افراد بی‌خانمان یا افرادی است که در آستانه از دست دادن سرپناه خود قرار دارند. خیریه «تغییر بزرگتر» از جمله نهاد‌های پیشگام در ارائه کمک‌های نقدی مستقیم به افراد در معرض بی‌خانمانی است.
این خیریه معتقد است اعطای کمک‌های نقدی مستقیم می‌تواند نقش مهمی در کاهش بی‌خانمانی ایفا کند. این سازمان تنها در سال جاری مبلغ ۶۹۹ هزار پوند به ۴۰۳ نفر کمک‌کرده است. «جاناتان تان»، مدیر اجرایی این خیریه در توضیح فلسفه این طرح می‌گوید: ما به مردم حق انتخاب و کرامت انسانی بازمی‌گردانیم. در مسیر بی‌خانمانی، معمولاً همه چیز به افراد تحمیل می‌شود، اما ما به آنها توانایی تصمیم‌گیری برای زندگی خود را می‌دهیم. بر اساس گزارش این خیریه، دریافت‌کنندگان این کمک‌ها عمدتاً این هزینه‌ها را برای بیعانه اجاره مسکن، پرداخت قبض‌ها و تسویه بدهی‌ها صرف می‌کنند. رویکردی که به ادعای این سازمان، ده‌ها هزار پوند به ازای هر فرد، از هزینه‌های عمومی می‌کاهد. با این وجود، این رویکرد با انتقادات جدی نیز مواجه شده است:
۱. خطر سوءمصرف منابع: بسیاری از کارشناسان امور اجتماعی معتقدند ارائه کمک‌های نقدی بدون نظارت کافی ممکن است به سوءمصرف منابع منجر شود. آنها استدلال می‌کنند که برخی افراد ممکن است این کمک‌ها را صرف خرید مواد مخدر، الکل یا سایر اقلام غیرضروری کنند.
۲. عدم توجه به ریشه‌های مسئله: منتقدان اشاره می‌کنند که این روش صرفاً یک راهکار موقتی است و به ریشه‌های اصلی بی‌خانمانی از جمله کمبود مسکن مقرون‌به‌صرفه، مشکلات ساختاری بازار کار و نارسایی‌های سیستم حمایت اجتماعی نمی‌پردازد.
۳. پایداری محدود: برخی اقتصاددانان این سؤال را مطرح می‌کنند که آیا این روش در مقیاس بزرگ قابل اجرا است؟ آنها معتقدند چنین برنامه‌هایی به بودجه زیادی نیاز دارند و در درازمدت ممکن است پایدار نباشند.
۴. خلأ نظارتی: عدم وجود چارچوب نظارتی دقیق برای ردیابی نحوه هزینه‌کرد کمک‌ها از دیگر نگرانی‌های مطرح شده است.
در مقابل این انتقادات، مدافعان این روش به شواهد بین‌المللی استناد می‌کنند. پروژه «زندگی جدید» در کانادا که به ۵۰ فرد بی‌خانمان مبلغ ۷۵۰۰ دلار کانادا پرداخت کرد، نشان داد که نه تنها مصرف مواد مخدر افزایش نیافت، بلکه دریافت‌کنندگان روز‌های کمتری را در بی‌خانمانی سپری کردند. همچنین یک پروژه مشابه در انگلیس با مشارکت ۸۱ فرد بی‌خانمان، هیچ مورد سوءاستفاده مالی را گزارش نکرده است. مدافعان استدلال می‌کنند که این آمار‌ها نشان می‌دهد افراد نیازمند معمولاً انتخاب‌های مسئولانه‌ای انجام می‌دهند. از سوی دیگر برخی از کارشناسان نیز بر این باورند که اگرچه کمک‌های نقدی مستقیم می‌توانند مفید باشند، اما باید به عنوان بخشی از یک استراتژی جامع‌تر در نظر گرفته شوند. راهکار‌های پایدار شامل سرمایه‌گذاری در ساخت مسکن مقرون‌به‌صرفه، تقویت سیستم‌های حمایت اجتماعی و ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار است. یک موسسه پژوهشی در انگلیس به نام «مرکز تأثیر بی‌خانمانی» در تحقیقات خود به این نتیجه رسیده است که دریافت‌کنندگان کمک‌های نقدی عمدتاً این منابع را برای خرید مبلمان، کتاب، لباس یا پس‌انداز هزینه کرده‌اند. این مرکز تأکید کرده که هیچ موردی از هزینه‌کرد برای مواد مخدر، الکل یا قمار گزارش نشده است.
داستانی از روایت یک موفقیت فردی
در میان این بحث‌های کارشناسی، داستان افرادی مانند لورا برنز نشان‌دهنده تأثیر ملموس این کمک‌هاست. زمانی که صاحبخانه‌اش قصد فروش آپارتمان را داشت، لورا با بحران بی‌پولی برای نقل مکان رو‌به‌رو شد. دریافت ۶۰۰ پوند از خیریه «تغییر بزرگتر» نقطه عطفی در زندگی این مادر تک‌فرزند بود. لورا امروز نه تنها خانه‌ای جدید دارد، بلکه شاغل است و به زودی ازدواج خواهد کرد. او می‌گوید: «این کمک نقدی در زمان مناسب، زندگی مرا نجات داد.» هرچند منتقدان اشاره می‌کنند که چنین داستان‌های موفقیت‌آمیزی هرچند الهام‌بخش هستند، اما نمی‌توانند مبنای سیاستگذاری کلان قرار گیرند.
جمع‌بندی
به نظر می‌رسد اگرچه کمک‌های نقدی مستقیم می‌توانند برای برخی افراد مؤثر باشند، اما اجرای گسترده آنها نیازمند چارچوب‌های نظارتی دقیق و ادغام با سایر راهکار‌های ساختاری است. موفقیت این برنامه‌ها در گرو تعادل بین اعتماد به افراد نیازمند و ایجاد سیستم‌های پاسخگویی مناسب است. در نهایت، هیچ راهکار واحدی نمی‌تواند مسئله پیچیده بی‌خانمانی را حل کند. ترکیب هوشمندانه کمک‌های مستقیم با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های اجتماعی و مسکن ارزان قیمت، احتمالاً جامع‌ترین رویکرد برای مقابله با این چالش اجتماعی است.
منبع: بی بی سی انگلیسی