«مهر کوثر کرج»؛ خیریه‌ای برای توانمندسازی مادران سرپرست خانوار و فرزندان
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، صد و سومین نشست از سلسله‌نشست‌های «یک چای، یک تجربه»، دوشنبه ۳ شهریور ۱۴۰۴ با حضور آذر هداوند؛ عضو هیئت‌مدیره مؤسسه خیریه «مهر کوثر کرج» و جمعی از فعالان اجتماعی و نمایندگان خیریه‌ها و سمن‌ها، در محل آکادمی خیر ایران برگزار شد.
هداوند؛ عضو هیئت‌مدیره مؤسسه خیریه مهر کوثر کرج، در ابتدای این نشست اظهار داشت: بنده مددکار اجتماعی هستم و حدود ۱۳ سال است که با مؤسسه مهر کوثر کرج همکاری می‌کنم؛ مؤسسه‌ای که از سال ۱۳۸۸ آغاز به کار کرده است و بیش از ۲۰ سال سابقه فعالیت اجتماعی دارد و عمده‌ترین فعالیت آن در حوزه حمایت از زنان سرپرست خانوار و فرزندان آنهاست. در این مسیر، مؤسسه علاوه بر حمایت‌های مالی، معیشتی، آموزشی، فرهنگی، پزشکی و مشاوره روانشناسی، خدمات متنوعی ارائه می‌دهد.
بیش از هزار خانواده از خدمات مؤسسه مهر کوثر بهره‌مند شده‌اند
وی درباره دستاورد‌های این مؤسسه گفت: برای یک سازمان مردم‌نهاد، اولین دستاورد، جلب اعتماد مردم است؛ چراکه سرمایه اصلی مؤسسات خیریه مردم هستند. اعتماد مردم با عملکرد به دست می‌آید و این موضوع بسیار ارزشمند است. با افتخار می‌توانم بگویم مؤسسه مهر کوثر، عملکرد خوبی در سطح کرج داشته و از اعتماد و اعتبار بالایی برخوردار است. با این سابقه می‌توانم بگویم بیش از هزار خانوار با اطمینان از خدمات مؤسسه بهره‌مند شده‌اند، اما آمار دقیقی در اختیار ندارم که چند خانواده به مؤسسه پیوسته‌اند و توانمند شده‌اند یا فرزندانشان تحصیلات خود را به پایان رسانده‌اند و موفق شده‌اند وارد اجتماع شوند و از چرخه حمایتی خارج شوند.
هداوند درباره حامیان مؤسسه تصریح کرد: ما حامیان مختلفی داریم که از جمله آنها خانم‌های خانه‌دار، افراد شاغل، بازاریان و کارمندان از اقشار مختلف جامعه اعم از متوسط و مرفه هستند. تلاش ما همواره بر شفاف‌سازی و ارائه به موقع گزارش عملکرد و آمار دقیق بوده است تا اعتمادسازی صورت گیرد. برخی از خیرین ترجیح می‌دهند به صورت ماهیانه به فرزندان تحت حمایت کمک کنند، برخی سالیانه یا هر شش ماه یکبار و برخی نیز صرفاً به عنوان حامی مالی فرزندان بورسیه تحصیلی، فعالیت می‌کنند. این افراد اختیار کمک‌رسانی را به مؤسسه می‌سپارند.
حرکت مؤسسه از فعالیت‌های سنتی به تخصصی
وی با اشاره به روند خدمات‌رسانی جهت‌دار در مؤسسه مهر کوثر گفت: ما مانند بسیاری از خیریه‌های ایران، از ابتدا خدمات را به صورت سنتی ارائه می‌دادیم؛ از جمله در حوزه جهیزیه، کمک‌های مالی و امدادرسانی در بحران‌هایی مانند سیل و زلزله. اما از حدود هشت سال پیش، تلاش شد این خدمات جهت‌دارتر و تخصصی‌تر شود. ترجیح مؤسسه این بود که تمرکز بر فرزندان زنان سرپرست خانوار افزایش یابد. در این مسیر، سعی کردیم هم از عملکرد دیگر سازمان‌ها درس بگیریم و هم از ظرفیت دانشگاه‌ها و سازمان‌های آموزشی در حوزه کار خیر استفاده کنیم.
عضو هیئت‌مدیره مؤسسه خیریه مهر کوثر کرج بیان کرد: ما مددکاری خود را مورد بازنگری قرار دادیم و از افراد متخصص در این حوزه کمک گرفتیم تا فعالیت‌های خود را به صورت علمی‌تر انجام دهیم. البته نمی‌توان گفت فعالیت‌ها به طور کامل علمی است؛ چراکه با توجه به شرایط جامعه و ماهیت کار خیریه، هیچ‌کس نمی‌تواند ادعا کند صددرصد علمی عمل می‌کند. اما ما ادعا نمی‌کنیم و تنها تلاش می‌کنیم علمی عمل کنیم. ما با دانشگاه خوارزمی تهران و کرج به دلیل وجود رشته‌های علوم اجتماعی از جمله مددکاری و جامعه‌شناسی همکاری داریم. این همکاری به صورت ارتباط با اساتید برای انجام پژوهش‌های آنها و همچنین تعامل با دانشجویان این رشته‌ها صورت می‌گیرد که گاهی با مرکز ما در ارتباط هستند.
وی درباره همکاری‌های میان‌سازمانی مؤسسه اظهار داشت: به دلیل ماهیت فعالیت ما که با مسائل خانواده سروکار دارد، با مؤسسات دیگر نیز همکاری‌هایی داریم. برای مثال، با مؤسساتی که در حوزه سرطان، نگهداری کودکان بی‌سرپرست یا کودکان کار فعالیت دارند، همکاری می‌کنیم. اما تاکنون تحت تأثیر این مؤسسات قرار نگرفته‌ایم یا آموزش خاصی از آنها دریافت نکرده‌ایم.
هداوند با بیان یکی از تجربه‌های ماندگار مددکاری در مؤسسه گفت: حدود هشت سال قبل، مادری سرپرست خانوار به مؤسسه مراجعه کرد که دارای یک فرزند پسر و سه دختر بود. طبق روال، همکاران مددکار ما اطلاعاتی درباره وضعیت خانواده جمع‌آوری کردند. مادر درخصوص پسر خود توضیح داد که او به درس علاقه‌مند بوده، اما پس از فوت پدر که مبتلا به اعتیاد بود، از مسیر تحصیل فاصله گرفته و اکنون که در مقطع دوم دبیرستان است، مشغول به کار شده است؛ کاری که در آن، نقش عروسک‌های تبلیغاتی مقابل مغازه‌ها را ایفا می‌کرد. پس از دریافت آدرس محل کار پسر، مددکاران مؤسسه با او ارتباط گرفتند و مشخص شد که او در معرض خطر اعتیاد نیز قرار داشته است. تیم مددکاری، پس از بررسی شرایط خانواده و اولویت‌بندی نیازها، اقدامات حمایتی را آغاز کرد. امروز آن پسر یکی از وکلای خوب شهر کرج است و خاطره‌اش برای من همیشه ماندگار است. گرچه اکنون از چرخه حمایت مؤسسه خارج شده است، اما همچنان با او در ارتباط هستیم. از این موارد در مؤسسه، بسیار وجود دارد.
عضو هیئت‌مدیره مؤسسه خیریه مهر کوثر کرج درباره انگیزه شخصی خود برای ورود به فعالیت‌های خیرخواهانه گفت: مانند بسیاری از ایرانیان که علاقه‌مند به انجام کار خیر هستند، من نیز فعالیت‌های شغلی و خانوادگی متنوعی داشتم، اما در نهایت تصمیم گرفتم کاری را برای دل خودم انجام دهم و به این مسیر وارد شدم. واقعیت این است که پیش از آنکه بخواهی حال دیگران را خوب کنی، گاهی نیاز داری حال خودت را خوب کنی. من چنین حسی داشتم و خواستم کاری انجام دهم که باعث بهبود حال درونی خودم شود. به همین دلیل کار خیر را انتخاب کردم.
هداوند با اشاره به یکی از چهره‌های اثرگذار مؤسسه گفت: افتخار داشتم که با خانم امام، یکی از مؤسسان مؤسسه خیریه مهر کوثر که اکنون درگذشته‌اند، همکاری کنم. آشنایی با ایشان باعث شد احساس کنم که اینجا همان‌جایی است که باید باشم؛ جایی که بخواهم فعالیت کنم. البته نه لزوماً در حوزه مددکاری یا مدیریت، بلکه هر کاری که بتوانم انجام دهم. خوشحالم که در این مسیر قدم گذاشتم و در این سال‌ها از عزیزانی که کنارشان بودم، فراوان آموختم. در حال حاضر، خانم فاطمه سادات کلباسی، ریاست هیئت‌مدیره مؤسسه مهر کوثر را بر عهده دارد و تمامی ارکان این مؤسسه را بانوان تشکیل می‌دهند. تا حدود هفت یا هشت سال قبل، مؤسسه به شیوه‌ای سنتی مدیریت می‌شد و خانم امام که در قید حیات بودند، به عنوان مدیرعامل مجموعه فعالیت می‌کردند. اما به درخواست خود خانم امام که انسانی بسیار وارسته و در عین حال با وجود سن بالا، بسیار به‌روز بودند، مؤسسه از حالت سنتی خارج و به صورت یک سازمان رسمی فعالیت خود را ادامه داد.
عضو هیئت‌مدیره مؤسسه خیریه مهر کوثر کرج با اشاره به تنوع آسیب‌های خانواده‌ها اظهار داشت: با توجه به نوع کاری که مؤسسه انجام می‌دهد، آسیب‌های خانواده‌ها بسیار متفاوت است. برای مثال، در انجمن بیماران سرطانی، فعالیت‌ها مشخص و محدود به بیماران سرطانی است، اما در حوزه خانواده، انواع مختلف آسیب‌ها وجود دارد که باید هر یک در جایگاه خود بررسی و حل شوند. مؤسسه دارای معاونت‌های مختلفی است؛ مانند معاونت درمان و معاونت آموزش که هر شنبه اعضای این گروه‌ها موظف به ارائه گزارش هفتگی فعالیت‌های خود هستند تا مدیرعامل سازمان در جریان امور قرار گیرد. همچنین در صورت ضرورت، امکانات و فعالیت‌های خاصی مانند درمان پزشکی، روانشناسی، مشاوره و آموزش برای خانواده‌ها فراهم می‌شود.
همکاری مؤسسه با مؤسسات سایر استان‌های کشور
هداوند درباره مجوز و محدوده فعالیت مؤسسه گفت: مؤسسه شعبه‌ای ندارد و طبق مجوز پلیس امنیت اجتماعی، فعالیت آن فقط در شهر کرج مجاز است. اما به دلیل وجود حامیان متعدد که تمایل دارند به مددجویان خارج از کرج، حتی خارج از کشور نیز کمک کنند، مؤسسه با کسب مجوز از مرکز صدور مجوز، همکاری با مؤسسات خیریه در سایر شهر‌ها و استان‌ها مانند انجمن بیماران سرطانی و بیماران دیالیزی را امکان‌پذیر کرده است تا مددجویان این مناطق نیز تحت حمایت قرار گیرند. در حال حاضر حدود ۶۷۰ خانوار تحت پوشش مؤسسه هستند که بخش قابل توجهی از آنها در کرج و سایر استان‌هایی مانند سیستان‌وبلوچستان، لرستان، کرمانشاه، کردستان، ایلام و هرمزگان زندگی می‌کنند.
وی در توضیح شرایط تحت پوشش قرار گرفتن مادران گفت: زنان سرپرست خانواری که همسرشان فوت شده، جدا شده یا معلول و بیمار خاص دارند و فرزندان زیر ۱۸ سال دارند، تحت پوشش مؤسسه قرار می‌گیرند. مستمری‌ها به طور مستقیم به حساب مادر سرپرست خانوار واریز می‌شود، اما سایر کمک‌ها مانند کمک‌های آموزشی و درمانی معمولاً با خود فرزندان در ارتباط است. خانواده‌هایی که فرزندانشان به دانشگاه‌های دولتی راه پیدا می‌کنند، فرزندان به عنوان دانشجو تحت پوشش مؤسسه قرار می‌گیرند و دیگر به عنوان مادران تحت پوشش محسوب نمی‌شوند.
هداوند درباره خیرین مؤسسه گفت: بخش زیادی از خیرین، خیرین ثابت هستند که در طول سال‌ها، عملکرد مؤسسه را دیده و می‌شناسند. مؤسسه در فضای مجازی تبلیغات خاصی برای جذب کمک انجام نمی‌دهد و تنها عملکرد خود را ارائه می‌دهد، اما خیرین، مؤسسه را به دیگران معرفی می‌کنند.
مادران تحت پوشش در مؤسسه، توانمند می‌شوند
عضو هیئت‌مدیره مؤسسه خیریه مهر کوثر کرج درباره توانمندسازی بانوان و فرزندان تحت پوشش مؤسسه بیان کرد: آنچه در فضای خود مؤسسه امکان‌پذیر باشد، مانند کارگاه‌ها و کلاس‌های آموزشی مهارت‌های زندگی، روانشناسی و آموزش درسی را با همکاری عزیزانی که با ما همکاری می‌کنند، برگزار می‌کنیم. همچنین تفاهم‌نامه‌هایی با سازمان فنی‌و‌حرفه‌ای و سازمان آموزش و پرورش داریم که بر اساس آن، از این نهاد‌ها کمک می‌گیریم تا مادران تحت پوشش در زمینه‌های مختلفی مانند فرش‌بافی، بافندگی، خیاطی و آرایشگری آموزش ببینند. به علاوه، از برخی مؤسسات خصوصی مثل آرایشگاه‌ها و آموزشگاه‌های خیاطی نیز برای آموزش مادران بهره می‌بریم؛ چراکه بسیاری از خانم‌ها علاقه‌مند به فعالیت در این زمینه‌ها هستند.
وی افزود: ما معتقدیم که هیچ‌کس به تنهایی نمی‌تواند همه کار‌ها را انجام دهد و فقط با همکاری و همبستگی می‌توان یک خانواده را حمایت و آسیب‌های آن را برطرف کرد. برای آینده نیز امیدواریم که با یادگیری و آموزش مستمر، نیرو‌هایی که با ما همکاری می‌کنند را توانمند سازیم تا خانواده‌ها را در زمینه‌های مختلف به خوبی حمایت کنیم.
هداوند در خصوص محدوده فعالیت مؤسسه گفت: ما در حوزه قوانین تخصصی ورود نکرده‌ایم و فقط در حوزه کاری خودمان فعالیت می‌کنیم. حوزه ما مربوط به خانواده است و تلاش داریم با آموزش‌های لازم، خانواده‌ها را از افتادن در معرض آسیب‌های مختلف حفظ کنیم. آسیب‌هایی که ممکن است ناشی از مشکلات مختلفی مانند اعتیاد، طلاق، بیماری، بیکاری یا مشاغل نامناسب باشد. هدف ما این است که مادران و فرزندان تحت حمایت مؤسسه توانمند شوند تا پس از خروج از چرخه حمایتی، بتوانند مستقل و با اعتماد به نفس زندگی کنند. در بحث آموزش‌ها بر مهارت‌های شغلی، مهارت‌های ارتباطی، فرهنگی، آموزشی و تحصیلی تمرکز داشته‌ایم و سعی کرده‌ایم فعالیت‌هایمان را محدودتر، اما اثرگذارتر کنیم.
موازی‌کاری؛ مهم‌ترین چالش کار خیر در ایران
عضو هیئت‌مدیره مؤسسه خیریه مهر کوثر کرج در پاسخ به پرسشی درباره مهم‌ترین چالش‌های انجام کار خیر در ایران، گفت: صادقانه باید بگویم که علاوه بر سد‌ها و موانع ایجادشده توسط برخی سازمان‌های دولتی که می‌توانستند حامی اصلی خیریه‌ها باشند، مهم‌ترین چالش ما در انجام کار خیر، موازی‌کاری بین سازمان‌های مردم‌نهاد، عدم همکاری میان آنها و نبود آموزش‌های لازم برای فعالیت مؤثر این سازمان‌ها است. به رغم همه انرژی، سرمایه و نیروی انسانی که صرف می‌شود، بازخورد لازم از فعالیت‌ها و تأثیرگذاری مطلوب دیده نمی‌شود. امیدوارم روزی فرا برسد که همه مؤسسات خیریه، فارغ از زمینه کاری خود، در یک مسیر مشخص و با همکاری یکدیگر بتوانند به حل آسیب‌های اجتماعی کمک کنند.
