در نشست «نقش نیکوکاری در حل مسائل کشور» چه گذشت؟

 به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران؛ نشست «نقش نیکوکاری در حل مسائل کشور»، همزمان با هفته تشکل‌ها و مشارکت‌های اجتماعی و همزمان با ایام دومین سالگرد تأسیس پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، با حضور جمع کثیری از فعالان مؤسسات خیریه و سازمان‌های مردم‌نهاد، یکشنبه ۲۶ مردادماه در باغ نگارستان تهران برگزار شد. دکتر روح‌الله حمیدی مطلق؛ کارآفرین اجتماعی، فاطمه دانشور؛ مدیرعامل مؤسسه خیریه مهرآفرین و سپیده علیزاده؛ مدیرعامل مؤسسه نور سپید هدایت در این نشست به سخنرانی پرداختند و به سؤالات حاضران پاسخ گفتند.

 یادکردی از دومین سالگرد تأسیس پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران

 در ابتدای این نشست و پس آنکه شهاد زمانی، استاد قرآن کریم به تلاوت آیاتی از کلام‌الله مجید دربارۀ نیکوکاری پرداخت، مجتبی اصغری؛ سردبیر پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران که اجرای نشست را بر عهده داشت، اظهار کرد: خوشحال هستیم که به رسم سال گذشته و همزمان با هفته تشکل‌ها و مشارکت‌های اجتماعی، در خدمت شما عزیزان هستیم. در روزهایی که کشورمان با انواع ناترازی‌ها در زمینه انرژی و ... مواجه است و در مسیر پیشرفت و توسعه نیز چالش‌هایی داریم، فرصت را مناسب دیدیم تا به نقش نیکوکاری در حل مسائل مهم کشور بپردازیم و این موضوع را به بحث بگذاریم که به راستی، تا چه اندازه از مشکلات را می‌توان با روحیه داوطلبی و نیکوکاری، مرتفع کرد. 

 وی با گرامیداشت دومین سال تأسیس پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران اظهار کرد: دو سال قبل، در چنین روزهایی بود که پایگاه خبری به صورت آزمایشی فعالیت خود را آغاز کرد و امروز با لطف و کمک شما عزیزان و دغدغه‌مندان، نزدیک به چهار هزار خبر، گزارش و یادداشت در این رسانه تخصصی منتشر شده است که امیدواریم فعالیت‌های آن تداوم یابد. 

به دیپلماسی عمومی در حوزۀ خیر نیازمندیم 

در ادامه، دکتر مهدی توسلی؛ مدیرمسئول پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران نیز ضمن خیر مقدم به حاضران، گفت: تمام افرادی که در حوزۀ اجتماعی کار می‌کنند مانند یک ستاره قطبی و یک راهنما هستند. ما شاگرد شما هستیم. از تمام کسانی که در حوزۀ اجتماعی فعالیت می‌کنند تشکر می‌کنم. خیریه‌ها و فعالان عرصۀ نیکوکاری، با توجه به رسالت خود می‌توانند یک سری فعالیت‌ها را انجام دهند و هرچقدر متحد‌تر به پیش برویم، دست ما قدرتمندتر می‌شود.

 مدیر مرکز فرهنگ نیکوکاریِ خیر ماندگار در ادامه بیان کرد: امسال سعی کردیم افراد قدرتمند در حوزه‌های مختلف در کشور را دعوت کنیم. سعی می‌کنیم در قالب دیپلماسی عمومی یک سری فعالیت‌ها را انجام دهیم، خلاء‌ها را پر کنیم و می‌توانیم کمک کنیم و یک سری اتفاقات را در کشور رقم بزنیم. از همه عزیزان سپاسگزارم که در این روز در کنار ما حاضر شدید و گرمابخش مجلس ما شدید.

امور خیریه باید در تولید ناخالص ملی، نقش ایفا کند

 دکتر روح‌الله حمیدی مطلق؛ کارآفرین اجتماعی نیز در این نشست گفت: بنده یک فعال در حوزۀ کارآفرینی اجتماعی هستم. سال‌هاست عرصۀ آکادمیک را کنار گذاشته‌ام و از سال ۱۳۹۸ در عرصۀ عملی فعالیت خود را شروع کردم. کار اجرا مقدس است و باید در سکوت فعالیت خود را به پیش برد. به عنوان یک کنشگر و فعال اجتماعی در این جمع حاضر شدم. ما باید بدانیم که نقش امر خیر در حل مسائل کشور چیست. مسائل کشور هر روز مانند سیل در حال گسترش است و هر سال مسائل ما بیشتر از گذشته می‌شود.

 این کارآفرین اجتماعی در ادامه بیان کرد: باید ببینیم که تعریف کار خیر چیست؟ به یک تعریف درست از این مفهوم نیاز داریم. یک درصد از GDP (تولید ناخالص ملی) کشور آمریکا از طریق خیریه‌ها تأمین می‌شود. بخش خیر یکی از پایه‌های پیشرفت کشور آمریکاست. در آمریکا در این بخش سرمایه‌گذاری می‌کنند و همین باعث پیشرفت و حل مسائل این کشور می‌شود. حتی در سایر کشور‌ها مانند کانادا، این عدد بزرگتر است.

 وی گفت: اگر بخواهیم بخش خیریه را یک بخش جدا از دولت در نظر بگیریم، تمام ظرفیت این بخش یک درصد است. بنابراین یک درصد از مشکلات جامعه را حل خواهند کرد. همه بخش‌های دیگر مانند بخش خصوصی و دولت به دنبال منفعت خود هستند، اما در بخش خیریه‌ها نگاه متفاوتی جریان دارد. نگاه این بخش نسبت به کمک‌کردن به دیگران متفاوت است و این بخش فقط بخاطر خدا کمک می‌کند.

خیریه‌ها، هم به رقابت نیاز دارند و هم به همکاری

 این کارآفرین اجتماعی عنوان کرد: همه نظریات می‌گویند انسان موجودی است که همواره در حال رقابت و همواره در حال همکاری است و این‌گونه نیست که انسان به طور مطلق به یک سمت مایل باشد. آن چیزی که بقای انسان را حفظ کرده، همین است که انسان همواره هم رقابت و هم همکاری می‌کند. در وجود انسان حس همکاری وجود دارد و ما می‌دانیم اگر همکاری نکنیم نمی‌توانیم زنده بمانیم. بنابراین در وجود انسان دو میل یعنی همکاری و رقابت وجود دارد.

 وی تأکید کرد: ما باید مفهوم «انسانِ خیّر» را به سمت مفهوم «انسانِ خیرخواه» تغییر دهیم. باید ببینیم می‌توانیم مفهوم انسان خیرخواه را در بخش‌های دیگر زندگی نیز تعریف کنیم یا خیر. ما باید به سمت بخش‌های دیگر جامعه (دولتی و خصوصی) برویم و با آن‌ها همکاری کنیم و خود را خالص سازی نکنیم، زیرا انسان‌ها مایل به همکاری و نوع دوست هستند.

کارآفرینی اجتماعی را به تعاریف خشک علمی محدود نکنیم

 حمیدی مطلق با بیان اینکه کارآفرینی اجتماعی لزوماً به تعاریفی که در کتاب‌ها آمده است، خلاصه نمی‌شود، گفت: باید برداشت خود از کارآفرینِ اجتماعی را نیز اصلاح کنیم. از دید من، اکثر کارآفرینان ایران، کارآفرین اجتماعی و خیرخواه هستند. کارخانه‌داری که شش ماه، حقوق کارگر خود را از جیبش پرداخت می‌کند، یا کارخانه‌داری که مواظبت می‌کند به آلودگی محیط زیست دامن نزند، از نظر من مصداق کارآفرین اجتماعی و انسان خیرخواه است. 

  وی تصریح کرد: اساساً عده‌ای هیچ وقت متوجه نشدند که کارخانه و کارخانه‌داری در ایران، با کارخانه‌داری در مناطق دیگر دنیا که شاید با استثمار کارگر توسط یک طبقۀ خاص چپاولگر همراه بوده، تفاوت دارد. بسیاری از کارخانه‌داران و افراد صنعتی ایران، از گذشته تا کنون، رابطه بسیار خوب و انسانی با کارگران خود داشته و دارند.

اگر با نگاهی فلسفی، به نیکوکاری نگاه کنیم، نیکوکاری فقط کمک به دیگران نیست بلکه کمک به رشد خویشتن است. یعنی بیش از آن که نیازمندان، به کمک ما نیاز داشته باشند، ما نیاز داریم که به آن‌ها کمک کنیم. این نگاه باورمدارانه، با اخلاق سازگاری دارد. در نگاه اول ممکن است دچار تعارض شویم که قانون بر اخلاق مقدم است یا بالعکس. از نظر من، اخلاق مقدم است، زیرا معضلات را بهتر می‌بیند.

نیکوکاری توصیه نیست، «دستور» خداست

 مدیرعامل خیریۀ مهرآفرین در ادامه بیان کرد: من به عنوان کسی که دو بار در زیارت خانه خدا، قرآن را از ابتدا تا انتها خواندم، اعتقاد دارم که نیکوکاری، توصیه خدا نیست، بلکه «دستور» خداست. خداوند می‌خواهد که بندگانش نیکوکار باشند، خداوند، خود را با نیکوکاران همراه می‌داند و در قرآن و روایات می‌خوانیم: خداوند کسی را که مانع کار خیر شود، لعنت می‌کند.

 دانشور در ادامه گفت: بنابراین در این نگاه، ما با نیکوکاری موجبات رشد و توسعه را برای خود فراهم می‌کنیم. در طول سال‌هایی که در عرصۀ کار خیر فعالیت می‌کنم به این نکته که افرادی که کار خیر می‌کنند، حال خوبی دارند توجه نکرده بودم، اما واقعاً چنین چیزی وجود دارد. قدرتی که خداوند به انسان نیکوکار می‌دهد بسیار عجیب است و انسان نیکوکار یک باور بسیار قدرتمند دارد. باید کار خیر را به فرزندان خود نیز بیاموزیم. سرمایۀ اصلی انسان، اراده قدرتمندی است که در فرد وجود دارد نه ثروت مادی.

نیکوکاری به ساختار نیاز دارد

 مدیرعامل مؤسسه مهرآفرین در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه نیکوکاری چگونه می‌تواند در حل مسائل کشور نقش داشته باشد، گفت: برای تحقق این هدف، نیکوکاری باید ساختار داشته باشد و همۀ ما باید تلاش کنیم که موجبات این امر را فراهم کنیم. یکی از مصادیق ساختارمندشدن نیکوکاری و از گام‌های مثبتی که در این مسیر برداشته شده است، همین تأسیس پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران است. نمونۀ دیگر آن هم شکل‌گیری شبکه ملی مؤسسات نیکوکاری و خیریه است که باعث می‌شود نیکوکاری جایگاه خود را در حاکمیت پیدا کند. 

 دانشور ادامه داد: در این مسیر دولت نیز باید بستر مناسبی برای کار خیریه‌ها فراهم کند تا خیریه‌ها بتوانند فعالیت کنند. متأسفانه در حال حاضر خیریه‌ها مشکلات بسیاری دارند. یکی از مشکلات این است که آن‌ها مجبور هستند مجوز‌های فراوانی بگیرند و این مسئله محدودیت ایجاد می‌کند و نشان می‌دهد که دولت به خیریه‌ها اعتماد ندارد. خیریه‌ها بستر رشد هستند و جوانان ما باید در این عرصه قرار بگیرند و برای تحقق چنین چیزی نیازمند آزادی بیشتر هستیم. بنابراین از لحاظ ساختاری راهی طولانی در پیش داریم. ما باید بتوانیم آزادانه حرف بزنیم و نسبت به ابطال مجوزمان نگرانی نداشته باشیم. صدور مجوز خیریه‌ها و نظارت بر خیریه‌ها باید ساختاری پیدا کند که خیریه‌ها بواسطه آن، محدود نشوند.  

نمایندگان سازمان‌های مردم‌نهاد باید بیشتر از اینکه تأییدکننده باشند، مطالبه‌گر باشند

 وی در ادامه تصریح کرد: درخصوص تقویت ساختار نیکوکاری در جامعۀ ما، یک‌سری کار‌ها را دولت باید انجام بدهد که به بخشی از آن‌ها اشاره شد و یک‌سری کار‌هایی نیز خودِ ما خیریه‌ها و بخش مردم‌نهاد باید انجام دهیم. در فضای مردم‌نهاد، کار‌های مثبت پیش‌رونده‌ای انجام شده است اما باید گسترش یابد. 

 مدیرعامل مؤسسه مهرآفرین ادامه داد: اما آنچه بیش از همه به آن نیاز داریم، «مطالبه‌گری» و رساندن صدای افراد ضعیف جامعه به گوش مردم و مسئولان است. صدای این افراد شنیده نمی‌شود و ما باید صدای این افراد را بلند کنیم و مطالبه‌گر باشیم، اما به قدر کافی نیستیم. باید مطالبه‌گری رشد کند تا در کشور پیشرفت کنیم. به همین جهت نمایندگان سازمان‌های مردم‌نهاد باید بیشتر از اینکه تأییدکننده باشند، مطالبه‌گر باشند. 

 وی تأکید کرد: شرایط کشور ما سخت است، اما ما فعالان مردم‌نهاد، باید عملکرد بهتری داشته باشیم، نباید رها کنیم، بلکه باید همه‌چیز را بسازیم. در جنگ ۱۲ روزه، عشق مردم به کشور را دیدیم. دولت باید به این مردم اعتماد کند. امیدوارم روزی بتوانیم با حداکثر ظرفیت خود فعالیت کنیم و ما شاهد شکوفایی سازمان‌های مردم نهاد در کشورمان باشیم.

 نیکوکاری برای نقش‌آفرینی در مسائل کشور، به رسانه و صدا نیاز دارد

 یکی از سخنرانان دیگر این نشست، سپیده علیزاده؛ مدیرعامل مؤسسه نور سپید هدایت بود که طی سخنانی بیان کرد: خوشحالم که می‌بینم کنار هم هستیم. آنچه ما را در اینجا دور هم جمع کرده و نگه داشته، درد و دغدغه مشترک است. خیلی وقت است سعی می‌کنم در جلسات شرکت نکنم و حرف نزنم و فقط دوست دارم به پاتوق که به آن «تهِ خط» می‌گویند بروم و بایستم و [برای آسیب‌دیدگان اجتماعی] کار کنم. آنطور حالم خیلی بهتر است. 

 وی در ادامه افزود: یک بار ستاد مبارزه با مواد مخدر جلسه‌ای با خیرین داشت و هیئت‌مدیره گروه خیرینی که درست کرده بودند را انتخاب می‌کردند و یکسری افراد را نیز به عنوان خیرین نمونه کشور معرفی می‌کردند. من نمی‌دانستم چرا آنجا بودم و در اواسط برنامه حس کردم ظرفیتم تمام شده است و گفتم شما که در حال گپ‌وگفت هستید و میوه و شیرینی می‌خورید، مطلع باشید که به فاصله یک هفته، یک مرکزی که ۳۰۰ زن کارتن‌خواب در آنجا زندگی می‌کردند را تعطیل کرده‌اند. من اگر جای شما بودم از شدت اضطراب و التهاب این دنیا و آن دنیا، اصلاً نمی‌توانستم چیزی بخورم.

 علیزاده گفت: به همین دلیل خیلی وقت است سعی می‌کنم در این گروه‌ها نباشم و گاهی اوقات می‌گویم که هر کسی که من را می‌شناسد، یا کارتن‌خواب است یا سابقه زندان داشته است و کلاً گروه هدفی که با آنها در ارتباط هستم اینطور هستند. گاهی اوقات حس می‌کنم سبک زندگی و سبک حرف زدنم هم دارد تغییر می‌کند و دارم یک نوع کارتن‌خوابی مدرن را تجربه می‌کنم. 

 مدیرعامل مؤسسه نور سپید هدایت در بخش دیگری از سخنان خود گفت: اگر ما به موقع اطلاع‌رسانی نکنیم و مردم را آگاه نکنیم که چطور می‌توانند نیکوکاری کنند مردم به سمت بلاگر‌های اینستاگرامی می‌روند که دنبال دیده‌شدن هستند و از آنها یاد می‌گیرند. یکبار دیدم که یکی از اینها یک دختربچه را جلوی دوربین آورده بود و به او غذا می‌داد و یک آهنگ سوزناکی هم روی کلیپ گذاشته بود. این در حالی است که بسیاری از ما مؤسسات، اصلاً درآمدی نداریم که بخواهیم برای تولید محتوا و ... صرف کنیم. بنابراین اگر نتوانیم اطلاعات درست بدهیم و خط مشخصی را نشان بدهیم و اگر مردم ندانند چطور باید نیکوکاری کنند و حتی اگر ندانند پایگاهی که قرار است اطلاع‌رسانی کند کجاست، در اینصورت نیکوکاری نمی‌تواند مشکلات کشور را حل کند. 

ان جی اوها در کرونا فعال‌تر از روزهای جنگ بودند

 مدیرعامل مؤسسه نور سپید هدایت اظهار داشت: بین بحران جنگ اخیر و بحران کرونا تفاوت بود. در آن بحران، ان‌جی‌او‌ها زیاد بودند و مشارکت می‌کردند، اما اینسری خبری نبود زیرا مدیریت شهری، ساختمان‌هایش را از ان‌جی‌او‌ها پس گرفت و ساختمان‌هایش را خالی نگه داشت، ولی حاضر نشد به ان‌جی‌او‌ها بدهد تا فعالیت اجتماعی رخ دهد. وقتی انبار نفت شهران را زدند، کنارش یک یاورشهر بود که همزمان حدود ۴۰۰ نفر زن کارتن‌خواب از آنجا ترخیص شدند. یک وقت دلم می‌خواست بدانم آیا مردم از خودشان می‌پرسند که در این شلوغی‌ها که هر کسی دنبال زندگی خودش است، کارتن‌خواب‌ها چه بلایی سرشان می‌آید؟

 علیزاده افزود: من با چشم خودم دیدم زن‌هایی که در بحران جنگ با خانواده‌هایشان تماس می‌گرفتند تا حال آنها را بپرسند، اما خانواده می‌ترسید که نکند این آدم دوباره به خانواده برگردد و بعد خانواده جواب تلفن اینها را نمی‌داد که نکند دخترش، همسرش یا مادرش به خانه برگردد. ما با این قشر از زنان طردشده طرفیم که نیاز به حمایت‌هایی دارند. اما با وجود نیاز به حمایت، یکسری آدم‌هایی داریم که فکر می‌کنند فقط با غذا دادن می‌توانند کمک کنند؛ بنابراین باید دربارۀ مدل کمک کردن به مردم بگوییم که چه می‌خواهیم. البته تک‌به‌تک امکان‌پذیر نیست و شاید رسانه‌ای هم نداریم تا این کار را بکند، اما باید تعاملی از طریق یک شبکه با مردم شکل بگیرد.

 مدیرعامل مؤسسه نور سپید هدایت گفت: همیشه به این فکر می‌کنم که یکسری سازمان‌ها نباید به بحث‌های اجتماعی و خیرین ورود کنند؛ زیرا دستی که زخم می‌زند نمی‌تواند مرهم باشد. نمی‌توان یک نفر را گرفت، کتک زد و به کمپ اجباری بود و بعد گفت در مسائل اجتماعی می‌خواهم کمک کنم. همچنین، اخیراً یک دشمنی عجیبی میان سازمان‌های دولتی و ان‌جی‌او‌ها شکل گرفته است و گویی می‌خواهند چرخی که در حال چرخیدن است را متوقف کنند و خودشان دوباره یک چرخی را اختراع کنند. یکی از نقش‌های خوبی که تشکل‌های مردم‌نهاد دارند این است که سعی می‌کنند این رابطه را نزدیک کنند. یعنی حرف یکدیگر را بشنوند و کنار هم بنشینند.

معرفی سامانۀ داوطلبی خیر ایران

در بخش دیگری از این مراسم، سامانۀ داوطلبی خیر ایران توسط دکتر مجید ولی محمدی (مدیر سامانۀ خیر ایران) و علیرضا اکرامیان (مسئول سامانۀ داوطلبی خیر ایران) معرفی شد.

بر این اساس به مؤسسات خیریه و سازمان‌های مردم‌نهاد توضیح داده شد که می‌توانند نیازهای داوطلبیِ خود را در سامانۀ داوطلبی خیر ایران ثبت کردند و در ادامۀ این جلسه، تعدادی از خیریه‌ها به ثبت نیازهای خود به شکل آنلاین اقدام کردند.

تقدیر از افراد اجتماعی مؤثر

در پایان این مراسم از خانوادۀ شهیدِ جنگ ۱۲روزه، شهید مجتبی ملکی (امدادگر جمعیت هلال احمر)، مهندس علی سلطان‌زاده (بنیانگذار مؤسسه خیریه رعد الغدیر) و دکتر رسول بیدرام (فعال اجتماعی) تقدیر به عمل آمد و ضمن اهدای لوح تقدیر و مدال بنیاد آلاء، یک هدیۀ معنوی به ایشان تقدیم شد.