عقب‌نشینی کشورهای ثروتمند از تعهدات توسعه جهانی؛ پیامد‌هایی فراتر از بودجه
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، و بر اساس گزارش جدیدِ «شاخص تعهد به توسعه» (1)که اخیراً منتشر شده، زنگ خطری جدی برای آیندهٔ توسعهٔ جهانی به صدا درآورده است. طبق این گزارش، حدود دو دوجین از ثروتمندترین کشورهای جهان، از جمله آمریکا، ژاپن و تعدادی از اقتصاد‌های بزرگ اروپا، در سال‌های اخیر از تعهداتی که برای دهه‌ها ستون فقرات توسعهٔ جهانی بوده، عقب‌نشینی کرده‌اند. کاهش بودجه‌های کمک خارجی، کمرنگ‌شدن نقش نهاد‌های چندجانبه و اولویت‌یافتن هزینه‌های دفاعی، تصویری نگران‌کننده از آیندهٔ همکاری‌های جهانی ترسیم کرده است.
در میان کشورها، سوئد، آلمان، نروژ و فنلاند همچنان در صدر جدول تعهد به توسعه باقی مانده‌اند. اما نزول چشمگیر برخی کشورها، از جمله ایالات متحده که دو پله سقوط کرده، نشان می‌دهد روند کلی بیش از هر زمان دیگری به سمت انقباض کمک‌ها در حرکت است. حتی ارتقای رتبهٔ بریتانیا در این دوره نیز واقعی نیست، چرا که بر اساس داده‌های پیش از کاهش ۴۰ درصدی بودجهٔ کمک خارجی آن کشور محاسبه شده و انتظار می‌رود در نسخه‌های بعدی شاخص، سقوط محسوسی داشته باشد.
اما پیامد این عقب‌نشینی‌ها فقط در نمودار‌های بودجه‌ای خلاصه نمی‌شود؛ پیکان اصلی اثرگذاری آن مستقیماً به قلب امور خیریهٔ جهانی اصابت می‌کند. بسیاری از سازمان‌های خیریه بین‌المللی برای اجرای برنامه‌های خود، از واکسیناسیون و آموزش کودکان گرفته تا امدادرسانی در بحران‌ها، به ترکیبی از کمک‌های مردمی و بودجه‌های دولتی وابسته‌اند. وقتی دولت‌ها ناگهان سرمایه‌گذاری خود را قطع یا محدود می‌کنند، پروژه‌هایی که تا دیروز جان هزاران نفر را نجات می‌داد یا زندگی میلیون‌ها کودک را بهبود می‌بخشید، امروز با خطر توقف روبه‌رو می‌شوند.
هم‌زمان، تعداد افراد نیازمند در جهان بنا بر گزارش سازمان ملل به رکوردی تازه رسیده است؛ اما کمک‌ها دقیقاً در زمانی کاهش می‌یابد که جهان بیش از هر زمان دیگری به حمایت خیریه‌ها نیاز دارد. این «ناهماهنگی بزرگ» اکنون به یکی از جدی‌ترین چالش‌های فعالان بشردوستانه تبدیل شده است. از سوی دیگر، کاهش تعهدات توسعه‌ای پیامد‌های آشکار و پنهانی برای مهاجرت جهانی دارد. کمک‌های بین‌المللی در کشورهای درحال‌توسعه معمولاً برای ایجاد اشتغال، توسعهٔ زیرساخت‌ها و مقابله با فقر هزینه می‌شوند.
وقتی این منابع کاهش می‌یابد، فشار اقتصادی و اجتماعی در کشورهای مبدأ افزایش پیدا می‌کند و خانواده‌های بیشتری به سمت مهاجرت – چه قانونی، چه غیرقانونی، سوق داده می‌شوند. گزارش، اشاره می‌کند که با وجود افزایش نسبی پذیرش مهاجران و پناهجویان در برخی کشورهای توسعه‌یافته، این روند مثبت نمی‌تواند آسیبی را که از کاهش کمک‌ها در کشورهای فقیر ناشی می‌شود، جبران کند.
تأثیر عقب‌نشینی کشورهای ثروتمند بر محیط زیست جهانی نیز قابل چشم‌پوشی نیست. بسیاری از پروژه‌های مقابله با تغییرات اقلیمی، از انرژی‌های تجدیدپذیر گرفته تا طرح‌های سازگاری با خشکسالی و سیل، در کشورهای فقیر به شدت به سرمایه‌گذاری کشورهای ثروتمند وابسته‌اند. کاهش کمک‌ها باعث شده برخی از این پروژه‌ها کند یا حتی متوقف شوند. هرچند داده‌ها نشان می‌دهد بیش از سه‌چهارم کشورها طی سال‌های اخیر انتشار گاز‌های گلخانه‌ای خود را کاهش داده‌اند، اما افزایش انتشار در چین و ادامهٔ یارانه‌های سوخت فسیلی در بسیاری از اقتصاد‌های بزرگ، این پیشرفت را کم‌اثر کرده است.
در مجموع، تصویر ارائه‌شده از وضعیت کنونی چندان دلگرم‌کننده نیست: امور خیریه تحت فشار بی‌سابقه قرار دارد، عوامل مهاجرت تشدید شده و مبارزه با تغییرات اقلیمی وارد دوره‌ای از کندی شده است. با این حال، کارشناسان معتقدند اگر کشورها دوباره به تعهدات خود بازگردند و اگر سازمان‌های خیریه بتوانند منابع مالی نوآورانه‌تری مانند اوراق قرضهٔ اجتماعی یا سازوکار‌های مشارکت منطقه‌ای را فعال کنند، هنوز فرصت برای تغییر مسیر وجود دارد. تحولات اخیر نشان می‌دهد جهان در آستانهٔ یک نقطهٔ عطف قرار دارد؛ نقطه‌ای که در آن تصمیم کشورهای ثروتمند برای بازگشت یا ادامهٔ عقب‌نشینی، آیندهٔ توسعهٔ جهانی و کیفیت زندگی میلیون‌ها انسان را تعیین خواهد کرد.
پی‌نوشت:
1- این گزارش توسط مرکز توسعه جهانی (Center for Global Development یا CGD) منتشر شده است. این مرکز یک اندیشکده معتبر و غیرانتفاعی مستقر در واشنگتن دی‌سی و لندن است که بر روی مسائل مربوط به فقر جهانی و نابرابری تمرکز دارد. گزارش اصلی که در مقاله به آن استناد شده، "شاخص تعهد به توسعه" (Commitment to Development Index یا CDI) است. این شاخص، سالانه توسط مرکز توسعه جهانی (CGD) تهیه می‌شود و عملکرد کشورهای ثروتمند را در زمینه کمک به کشورهای فقیرتر در ابعادی فراتر از کمک‌های مالی سنتی می‌سنجد. گزارش محصول پژوهشی مرکز توسعه جهانی (CGD) است و برای مشاهده گزارش اصلی و کامل می‌توانید به وب‌سایت این مرکز مراجعه کنید:
https://www.cgdev.org/cdi
شورانگیز داداشی
منبع: