مُد سریع، بقای خیریه‌ها را در انگلیس تهدید می‌کند
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، شبکه گسترده فروشگاه‌های خیریه در انگلیس که برای دهه‌ها منبع درآمد برای امور خیریه و مکانی برای خریداران علاقه‌مند به کالای ارزان‌قیمت بوده، اکنون با بحران تعطیلی دستوپنجه نرم می‌کند. بر اساس گزارش‌های اخیر، سازمان‌های خیریۀ بزرگی مانند «تحقیات سرطان انگلیس» صد‌ها فروشگاه خود را تعطیل می‌کنند و «اسکوپ» نیز تنها در سال جاری بیش از ۵۰ شعبه را بسته است. سایر خیریه‌های بزرگ از جمله «بنیان قلب انگلیس»، «آکسفام» و «بارناردو» نیز از کاهش فروش‌های خود خبر داده‌اند.
این مشکل تنها به افزایش هزینه‌ها و مالیات بر بیمه کارفرمایی محدود نمی‌شود. هم کیفیت و هم کمیت اقلام اهدایی در حال سقوط آزاد است و دو مقصر اصلی در این زمینه وجود دارد. یکی از این مقصران مد سریع است؛ لباس‌هایی که در حجم‌های صنعتی و با استاندارد‌های بسیار پایین تولید می‌شوند، به طوری که فروشگاه‌های خیریه حتی قادر به فروش آنها به صنایع بازیافت پارچه نیز نیستند. «پاتریک گرانت»؛ کارشناس مد پایدار، اخیراً از صحنه‌ای در اتاق جداسازی یک فروشگاه خیریه گفت که یک گوشه آن تا سقف انباشته از لباس‌های «زارا» و گوشه دیگر حاوی سایر برندها بود.
مقصر دیگر؟
پلتفرم‌های فروش آنلاین مانند «دپاپ» و «وینتد» هستند که گزارش شده اخیراً در حال بررسی عرضه اولیه سهامی است که این شرکت را ۸ میلیارد یورو ارزش‌گذاری می‌کند. این امر دو پیامد مستقیم دارد: اولاً، خیریه‌ها با کاهش شدید کیفیت و کمیت اقلام اهدایی مواجه شده‌اند. ثانیاً، برای جبران هزینه‌ها، مجبورند لباس‌های باکیفیت‌تر باقی‌مانده را با قیمت بالاتری بفروشند که این امر جذابیت خود را برای خریداران کم‌درآمد از دست می‌دهد.
در پاسخ به این چالش‌ها، بسیاری از خیریه‌ها در حال راه‌اندازی پلتفرم‌های فروش آنلاین خود یا ارتقای ظاهری فروشگاه‌ها با تمرکز بر اقلام طراح‌دار و همکاری با برندها برای دریافت موجودی فروخته‌نشده هستند. با این حال، این نگرانی وجود دارد که ماهیت سنتی و مردمی فروشگاه‌های خیریه که روزگاری بر اساس اهدای عمومی و ساده‌ی مردم استوار بود، در خطر نابودی قرار گیرد. ادامه این روند نه تنها بر منابع مالی خیریه‌ها تأثیر منفی می‌گذارد، بلکه هیجان وصف‌ناشدنی «یافتن گنج» در دنیای واقعی را از جامعه می‌دزدد.
توصیه خیریه‌های: مد سریع را کنار بگذارید
صنعت مد سریع که با تولید انبوه لباس‌های بسیار ارزان و با دوام کم شناخته می‌شود، نه تنها بر فروشگاه‌های خیریه، بلکه بر محیط زیست و استاندارد‌های اخلاقی کار نیز تأثیر منفی می‌گذارد. این تغییر در عادات مصرفی نه تنها به نجات خیریه‌ها و خیابان‌های اصلی کمک می‌کند، بلکه گامی به سوی آینده‌ای پایدارتر برای صنعت مد است. برای کمک به حل این بحران، سازمان‌های خیریه در انگلیس به خریداران مد توصیه می‌کنند:
- کمتر بخرید، اما با کیفیت‌تر: به جای انباشتن کمد از لباس‌های کم‌دوام، روی قطعات باکیفیت و کلاسیک سرمایه‌گذاری کنند.
- خرید از فروشگاه‌های خیریه و پلتفرم‌های پایدار : نه تنها به کاهش زباله‌های نساجی کمک می‌کند، بلکه از اقتصاد چرخه‌ای نیز حمایت می‌کند.
- اهدا کردن هوشمند: به جای فروش لباس‌های نسبتاً خوب در اپ‌ها، آنها را به خیریه‌ها اهدا کنید.
- از برندهای پایدار حمایت کنید: از کسب‌وکار‌هایی خرید کنید که شفافیت در زنجیره تأمین و استاندارد‌های اخلاقی را در اولویت قرار می‌دهند.
بحران صنعت مد؛ پیوند ناگسستنی تخریب محیط زیست و بی‌عدالتی اجتماعی
صنعت مد یکی از تاثیرگذارترین و در عین حال مخرب‌ترین صنایع جهان است که پیوندی ناگسستنی میان بحران‌های محیط زیستی و بی‌عدالتی‌های اجتماعی ایجاد کرده است. این صنعت نه تنها مسئول ۱۰ درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای جهانی است، بلکه با بهره‌کشی از نیروی کار انسانی، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه، شرایط غیرانسانی را برای میلیون‌ها کارگر ایجاد کرده است. صنعت مد پس از صنعت نفت، دومین مصرف‌کننده بزرگ آب در جهان است.
تولید یک پیراهن ساده پنبه‌ای به ۷۰۰ گالن و یک شلوار جین به ۲۰۰۰ گالن آب نیاز دارد. همچنین، رنگرزی منسوجات به عنوان دومین آلاینده بزرگ آب در جهان شناخته می‌شود که سالانه حجم عظیمی از آب‌های آلوده را به رودخانه‌ها و منابع آبی تخلیه می‌کند. بر اساس گزارش «برنامه محیط زیست سازمان ملل»، صنعت مد مسئول ۱۰ درصد از انتشار کربن جهانی است، رقمی که از مجموع انتشار گازهای گلخانه‌ای تمام پروازهای بین‌المللی و کشتیرانی دریایی بیشتر است. پیش‌بینی می‌شود که در صورت تداوم روند کنونی، انتشار گازهای گلخانه‌ای این صنعت تا سال ۲۰۳۰ به میزان ۶۰ درصد افزایش یابد.
فاجعه انسانی، پشت پرده مد سریع
در مقابل این تخریب محیط زیستی، فاجعه‌ای انسانی در جریان است. از بین ۷۵ میلیون کارگر این صنعت، ۸۰ درصد را زنان جوان ۱۸ تا ۲۴ ساله از کشورهای در حال توسعه تشکیل می‌دهند. این کارگران با دستمزدهایی ناچیز _برای مثال در بنگلادش ماهانه تنها ۹۶ دلار که ۳.۵ برابر کمتر از حداقل دستمزد مورد نیاز برای زندگی مناسب است_ در شرایطی سخت و غیرانسانی کار می‌کنند. گزارش‌ها، از وجود کار اجباری و کودک‌کار در کارخانه‌های مد در کشورهایی مانند آرژانتین، برزیل، چین و هند حکایت دارد. کارگران در فصل‌های اوج تولید، گاهی تا ۳۶ ساعت در شیفت و ۸۰ ساعت در هفته، بدون دسترسی به آب آشامیدنی سالم و امکانات بهداشتی مناسب، کار می‌کنند.
تاثیرات سلامت جسمی و روانی
مروری بر ۱۷ مطالعه علمی نشان می‌دهد که کارگران صنعت پوشاک با مشکلات سلامت متعددی از جمله اختلالات اسکلتی-عضلانی، بیماری‌های قلبی-عروقی، تنفسی، گوارشی و مشکلات روانی مانند افسردگی و اضطراب دستوپنجه نرم می‌کنند. این مشکلات تنها به کارگران کارخانه‌ها محدود نمی‌شود، بلکه کشاورزان و کارگران بخش رنگرزی نیز در معرض بیماری‌های تنفسی و ریوی ناشی از مواجهه با گرد و غبار پنبه، آفت‌کش‌ها و مواد شیمیایی هستند.
مسئولیت برندها و فقدان شفافیت
بسیاری از برندهای بزرگ مد، تولید را به پیمانکاران فرعی و کارخانه‌ها در کشورهای در حال توسعه واگذار می‌کنند که این امر امکان ردیابی منشاء لباس‌ها و مسئولیت‌پذیری در قبال تخلفات کارگری را دشوار می‌سازد. اگرچه این برندها مستقیماً به کارگران دستمزد نمی‌پردازند، اما در تعیین قیمت دوخت هر قطعه نقش دارند و با فشار برای کاهش هزینه‌ها، به‌طور غیرمستقیم به بهره‌کشی از کارگران دامن می‌زنند. تحقیقات «سازمان خیریه آکسفام»، نشان می‌دهد که هزینه نیروی کار در مرحله تولید تنها بین ۱ تا ۴ درصد از قیمت نهایی لباس را تشکیل می‌دهد. افزایش این هزینه تنها به میزان ۱ درصد _معادل ۱۰ سنت روی یک تی‌شرت ۱۰ یورویی_ می‌تواند دستیابی به حداقل دستمزد برای میلیون‌ها کارگر را ممکن سازد.
راه‌حل‌های ممکن
جنبش‌هایی مانند «انقلاب مد» با ایجاد «شاخص شفافیت مُد»، برندها را به افشای اطلاعات درباره تأمین‌کنندگان و فرآیندهای تولید تشویق می‌کنند. با این حال، از بین ۲۵۰ برند مورد بررسی، تنها دو برند امتیاز بالای ۸۰ درصد کسب کردند و اکثریت قریب به‌اتفاق حتی از ۲۵ درصد فراتر نرفتند. راه‌حل‌های عملی شامل حمایت از مدل‌های تجاری جایگزین مانند خرید از فروشندگان دست‌دوم، اجاره لباس و حمایت از برندهای پایدار است. برخی شرکت‌ها مانند رالف لورن متعهد شده‌اند که تا سال ۲۰۲۵ از ۱۰۰ درصد مواد پایدار استفاده کنند.
نقش مصرف‌کنندگان و ضرورت اقدام جمعی
مصرف‌کنندگان با انتخاب‌های آگاهانه خود می‌توانند نقش مهمی در ایجاد تغییر ایفا کنند. خودداری از خرید برندهای فست‌فشن، حمایت از برچسب‌های اخلاقی و پایدار و مشارکت در کمپین‌هایی مانند "چه کسی لباس‌هایم را ساخت؟" می‌تواند فشار لازم برای تحول در صنعت مد را ایجاد کند. همبستگی بین‌المللی با جنبش‌های کارگری _مانند اعتراضات گسترده کارگران بنگلادشی در نوامبر ۲۰۲۳ برای افزایش حداقل دستمزد_ نیز عاملی کلیدی در پیشبرد عدالت اجتماعی در این صنعت است.
صنعت مد در تقاطع بحران‌های محیط زیستی و بی‌عدالتی‌های اجتماعی قرار دارد. حل این بحران‌ها مستلزم رویکردی یکپارچه است که هم به کاهش تخریب محیط زیست و هم به بهبود شرایط کار و زندگی میلیون‌ها کارگر در سراسر جهان بپردازد. شفافیت، مسئولیت‌پذیری و مصرف آگاهانه عناصر کلیدی برای ایجاد آینده‌ای پایدار و عادلانه برای این صنعت هستند.
زهرا میرابیان
منابع: